Mniejsza o to jakimi ścieżkami skojarzeniowymi, ale doszedłem właśnie do obejrzenia starego filmu niemieckiego. Jeszcze niemego, z roku 1929. W reżyserii Fritza Langa. Frau im Mond - Kobieta na Księżycu.
Parę niemych filmów niemieckich, w tym również Langa już widziałem, ale tego jeszcze nie. Zajrzałem na youtube i znalazłem tam cały film w dobrej jakości (tylko dodane napisy po włosku).
No i to się daje oglądać, mimo ponad 80 lat od nakręcenia. Bardzo krótko plot: Chodzi oczywiście o lot na Księżyc, po złoto, wykonany przez niezbyt zgraną załogę w składzie:
- Inżynier i przedsiębiorca Wolf Helius, główny bohater
- Profesor Georg Manfeldt, autor ogólnie wyśmiewanej teorii o dużych pokładach złota na Księżycu
- Inżynier Hans Windegger, bliski współpracownik Heliusa
- Friede Velten, absolwentka astronomii, narzeczona Windeggera, ale Helius się w niej podkochuje
- gangster Turner, czarny charakter działający na zlecenie grupy Złych Biznesmenów, jego udział zostaje wymuszony przy pomocy zamachów bombowych i innych akcji bezpośrednich.
- Gustav, wczesnonastoletni syn kierowcy Heliusa, namiętny czytelnik pulpowych komiksów SF, jako pasażer na gapę
W trakcie lotu wychodzi że Windegger to rozlazły tchórz bez jaj, za to jaja jak smok okazuje się mieć Friede Velten - co w tamtych czasach w filmie było chyba większą fantastyką niż lot na Księżyc (bo już Georges Méliès i Podróż na Księżyc w 1902...). Scenariusz ma parę mielizn, ale o wiele słabsze rzeczy pokazuje dziś telewizja w prime time.
Ale co najciekawsze to strona techniczna. Frau im Mond jest uznawany za pierwszy film hard SF. Nic dziwnego - konsultantami naukowym filmu byli profesor Hermann Oberth, pionier techniki rakietowej, później współpracownik von Brauna, i bliski przyjaciel Langa - Willy Ley, współzałożyciel Verein für Raumschiffahrt we Wrocławiu i autor paru popularnonaukowych książek o technice rakietowej. No i oni Langowi wszystko wyjaśnili i narysowali, jak by to zrobili. Film był na tyle zbliżony do ówczesnych projektów, że Ley na premierze oznajmił że to nie fantastyka, ale jeszcze nie do końca zrealizowana rzeczywistość.
Bo: Bohaterowie lecą trójstopniową rakietą na paliwo ciekłe, prędkości i przyspieszenia są poprawnie policzone, cała sekwencja transportu pionowego na stanowisko startowe nie różni się zasadniczo od tych z projektu Apollo. Jeden tylko szczegół jest inny - Oberth miał koncepcję, żeby rakieta startowała z częściowego zanurzenia w basenie z wodą (żeby nie musiała stać o własnych siłach). Koncepcja ta była poważnie rozważana przez NASA przy paru znacznie późniejszych projektach. W czasie lotu jest nieważkość (żeby przyoszczędzić na efektach specjalnych tylko krótko, jak u Verne'a). Bohaterowie radzą sobie z nią wkładając stopy w pętle zainstalowane na podłodze, ale mają problemy z wylewaniem koniaku z butelki w zeroG. Wylana ciecz zbiera się w unoszące się w powietrzu kulki. Sekwencja wschodu Słońca zza Ziemi jest prawie jak na prawdziwych zdjęciach, brakuje tylko chmur na Ziemi, a i kontynenty od strony nocnej widać zbyt dobrze.
A najciekawsze: To Lang wymyślił countdown - odliczanie do zera miało budować napięcie w sekwencji startu.
Oczywiście nie wszystko jest tak naukowo ścisłe - na odwrotnej stronie Księżyca jest nadające się do oddychania powietrze (jak w Na srebrnym globie Żuławskiego (1903), ale była to teoria XIX-wiecznego, niemieckiego astronoma, Petera Andreasa Hansena). Profesor Manfeldt testuje czy atmosfera nadaje się do oddychania zapalając trzy zapałki i znajduje złoto przy pomocy różdżki, a piloci rakiety przy 4g (pokazywanym w m/s2 na wskazówkowym akcelerometrze) wychylają się z pryczy żeby obsługiwać dźwignie sterowania ciągiem.
Film nie był sukcesem kasowym - w 1929 film niemy wychodził już z mody - ale mimo wszystko warto go zobaczyć. Dla niecierpliwych - przygotowanie do startu rakiety zaczyna się w części 6 od 7:00.