Gdzieś między Polską a Niemcami, a szczególnie w NRD

Żegnaj NRD Extra: Hymn NRD

Dawno nie było o NRD. Dziś będzie o ich hymnie.

Kiedy powstało NRD pojawił się problem, jaki ma mieć hymn. Nie mogła to oczywiście być żadna stara pieśń - bo NRD całe miało być nowe i zrywać z dawnymi, burżuazyjnymi i nacjonalistycznymi tradycjami. Więc szybciutko, już w październiku 1949, ekspresjonistyczny poeta Johannes R. Becher napisał całkiem nowy tekst. Becher nie był (równie oczywiście) pierwszym lepszym poetą, tylko był mocno zaangażowany w działalność partii komunistycznej - wkrótce po powstaniu NRD został ministrem kultury i członkiem Komitetu Centralnego SED.

Tekst hymnu leciał tak (tłumaczenie dosłowne, moje):

Auferstanden aus Ruinen
Und der Zukunft zugewandt,
Laß uns dir zum Guten dienen,
Deutschland, einig Vaterland.
Alte Not gilt es zu zwingen,
Und wir zwingen sie vereint,
Denn es muß uns doch gelingen,
Daß die Sonne schön wie nie
| : Über Deutschland scheint. : |
Powstali z ruin
I zwróceni w przyszłość,
Służmy twojemu dobru,
Niemcy, zjednoczona ojczyzno.
Trzeba pokonać starą biedę
I zjednoczeni pokonamy ją,
No bo musi się nam udać,
Żeby słońce pięknie jak nigdy
| : Świeciło nad Niemcami. : |
Glück und Frieden sei beschieden
Deutschland, unserm Vaterland.
Alle Welt sehnt sich nach Frieden,
Reicht den Völkern eure Hand.
Wenn wir brüderlich uns einen,
Schlagen wir des Volkes Feind!
Laßt das Licht des Friedens scheinen,
Daß nie eine Mutter mehr
| : Ihren Sohn beweint. : |
Szczęście i pokój niech panują
W Niemczech, naszej ojczyźnie,
Cały świat pragnie pokoju,
Podajcie ludom wasze ręce.
Gdy się bratersko zjednoczymy,
Pobijemy wroga ludu!
Niech światło pokoju świeci,
Aby już żadna matka
| : Nie opłakiwała swojego syna. : |
Laßt uns pflügen, laßt uns bauen,
Lernt und schafft wie nie zuvor,
Und der eignen Kraft vertrauend,
Steigt ein frei Geschlecht empor.
Deutsche Jugend, bestes Streben
Unsres Volks in dir vereint,
Wirst du Deutschlands neues Leben,
Und die Sonne schön wie nie
| : Über Deutschland scheint. : |
Orajmy i budujmy,
Uczmy się i twórzmy jak nigdy dotąd,
A ufne we własne siły,
Wzrośnie wolne pokolenie.
Niemiecka młodzieży, najlepsze dążenia
Naszego ludu jednoczą się w tobie,
Staniesz się nowym życiem Niemiec,
A słońce pięknie jak nigdy
| : Będzie świecić nad Niemcami. : |

Na pierwszy rzut oka tekst jest całkiem OK, no może poza tym biciem wroga ludu. Było marnie ale będzie lepiej, weźmy się do roboty, na pewno się uda. Tyle że - uwaga - pada w nim parokrotnie coś o jedności. W 1949 jest już po blokadzie Berlina, ale kierownictwo radzieckie jeszcze nie porzuciło nadziei na zjednoczenie Niemiec pod swoim kierownictwem. Hymn NRD ma się nadawać również dla części zachodniej i zjednoczonej całości.

Teraz muzyka. Tekst daje się śpiewać na melodię Deutschlandlied, ale muzyka też musiała być nowa. Wybrano melodię napisaną specjalnie do tego celu przez Hannsa Eislera. Z Eislerem to w ogóle dłuższa historia, był on znanym kompozytorem o sympatiach zdecydowanie lewicowych (współpracował na przykład z Bertoldem Brechtem), po długiej emigracji m. in. w USA zdecydował sie on osiąść w części wschodniej Niemiec.

Nawiasem mówiąc melodia do hymnu NRD powstała w Żelazowej Woli w domu w którym urodził się Szopen i została po raz pierwszy (jeszcze nieoficjalnie) zaprezentowana na fortepianie Szopena. Trzeba przyznać, że utwór brzmi nieźle, tak jak powinien brzmieć hymn.

Wkrótce po premierze utworu i przyjęciu go oficjalnie za hymn przez NRD pojawiły się (na Zachodzie oczywiście) zarzuty że to plagiat. Mianowicie pierwsze 8 (albo 9, bo źródła sobie przeczą) nut utworu jest takie same jak w Goodbye Johnny, szlagierze z roku 1939. Ja się na tym nie znam, ale zdaje się że twórca tego szlagieru też nie był zbyt oryginalny, bo ten fragment jest z Beethovena. Poza tym czytałem kiedyś, że można wylosować ileś dźwięków pod rząd i na pewno istniejąca melodia zawierająca taką sekwencję się znajdzie, często więcej niż jedna. Więc nie brałbym tych zarzutów zbyt poważnie.

Nowy hymn był intensywnie promowany, wykonywany gdzie się dało, dzieci uczyły się go w szkole, w radiu puszczali go na początek i na koniec programu każdego dnia, fragmentów tekstu używano jako haseł na transparentach... Ale przyszedł rok 1961, zbudowano mur i wszelkie odwołania jednościowe stały się o wiele mniej aktualne. Mimo to hymn został.

Aż do roku 1972, kiedy to do NRD przyjechał Willi Brandt. Głównym tematem rozmów było oczywiście zjednoczenie i dlaczego nie. Premier NRD, Willi Stoph, przekonywał gościa że są dwa państwa niemieckie i schluss, na co Brandt odpalił że "przecież sami śpiewacie w swoim hymnie że "Deutschland, einig Vaterland"". Trafienie było tak celne, że natychmiast zaprzestano śpiewania tego hymnu, od tego momentu wykonanie było czysto instrumentalne.

Tak przynajmniej twierdzi Wikipedia niemiecka, a za nią większość miejsc w sieci. Ale mi się coś nie zgadzało, bo Brandt przyjechał do NRD w 1970, Willi Stoph był w RFN w tym samym roku, a o ich późniejszych spotkaniach nic nie znalazłem. Skąd więc 1972? Podrążyłem temat, znalazłem artykuł ze Spiegla z 29.11.1971, i tam jest o różnych posunięciach NRD-owców co do podkreślenia że oni są całkiem osobni - na przykład przez przemianowanie różnych instytucji mających w nazwie "Deutschland". Mowa jest też o zakazie śpiewania tekstu hymnu. Ponieważ nie mogę znaleźć żadnego źródła mówiącego o tym dialogu Brandta ze Stophem (w relacjach Spiegla z obu wizyt w 1970 nic o tym nie ma), to podejrzewam że to jednak legenda miejska. Wszystko to było raczej związane ze zmianą polityki NRD, co znowu miało swoją przyczynę w wymianie Ulbrichta na twardogłowego Honeckera.

Przy okazji dowcip z NRD: Na fali przemianowywania, w końcu 1972 przemianowano również znany hotel w Lipsku - wcześniej nazywał się "Deutschland" (chyba ten), nazwę zmieniono na "Am Ring". Dowcip głosił, że najważniejsza gazeta NRD, organ SED "Neues Deutschland" zmienia nazwę na "Neues Am Ring".

No ale zakaz śpiewania hymnu przy okazjach oficjalnych był faktem, hasła oparte na tym tekście też wycofano z obrotu. Oficjalnego zakazu oczywiście nie było, w tamtych czasach takie rzeczy załatwiało się nieoficjalną instrukcją. Mimo to dzieci w szkole uczyły się tego tekstu na pamięć (Ta informacja nie jest pewna, bo różne źródła mówią różnie. A raczej to w ogóle nie są źródła, tylko kopie i kompilacje, prawdziwego źródła nie znalazłem).

Zakaz został zniesiony dopiero po obaleniu muru, w styczniu 1990. Jeszcze przez te kilka miesięcy NRD miała znowu hymn z tekstem.

W trakcie negocjacji zjednoczeniowych NRD-owcy chcieli przeforsować dodanie do hymnu Niemiec zwrotki z "Auferstanden aus Ruinen", ale co oni tam mieli do gadania, przecież tak trzeźwo patrząc to nie było żadne zjednoczenie, tylko Anschluss NRD.

Muszę przyznać że koncepcja hymnu bez tekstu bardzo mi się podoba. I chyba nie tylko mi - pamiętam że kiedyś Urban w "Nie" ogłosił konkurs na nowy tekst do hymnu polskiego i wygrała propozycja żeby było tam tylko "la la la". Przebija to tylko hymn Moraw (z czechosłowackiego dowcipu) - to ta chwila ciszy między hymnem Czech a hymnem Słowacji.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Dotyczy: ,

Kategorie:DeDeeRowo

Sledz donosy: RSS 2.0

Wasz znak: trackback

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------


4 komentarze do “Żegnaj NRD Extra: Hymn NRD”

  1. janekr pisze:

    Coś sobie przypominam, że w ramach oddzielanie się od części zachodniej zastąpiono znak towarowy 'made in Germany’ przez 'sdiełano w GDR’?

    IIRC były też dwie AGFY, dopóki wschodnia nie zmieniła nazwy na ORWO?

  2. cmos pisze:

    @janekr
    Coś sobie przypominam, że w ramach oddzielanie się od części zachodniej zastąpiono znak towarowy 'made in Germany’ przez 'sdiełano w GDR’?

    Tak było, i jeszcze zastąpiono na samochodach „D” przez „DDR”.

    IIRC były też dwie AGFY, dopóki wschodnia nie zmieniła nazwy na ORWO?

    Janku, #miałemootymnotkę ponad rok temu!

  3. brytnej pisze:

    Nie Bechler, a Becher, Becher jak kubek. Jan Kubek.

    Co do rzeczy podwójnych, to było ich trochę więcej niż AGFA. Deutsche Mark, BVG (aż wschód się przemianował), DR (aż zachód się przemianował) inkl. doppelt belegte Baureihenbezeichnung, Sandmännchen, Reclam Verlag i co tam jeszcze. Niezależnie o czym już pisałeś o czym nie, DDR / BRD (notabene skrót na zachodzie długo niemile widziany) stanowiły ciekawy przykład rzeczywistości równoległej w realu.

  4. cmos pisze:

    @brytnej
    Nie Bechler, a Becher, Becher jak kubek. Jan Kubek.

    Racja, dzięki.

Skomentuj i Ty

Komentowanie tylko dla zarejestrowanych i zalogowanych użytkowników. Podziękowania proszę kierować do spamerów