Wydarzenia od pewnego czasu przyspieszają, zarówno na świecie, jak i u mnie prywatnie. Co na świecie wszyscy wiedzą, prywatnie niedawno przeszedłem na freelancing, w związku z tym przechodzeniem nie za bardzo miałem czas na pisanie notek.

Znaczy jedną zacząłem pisać, jeszcze przed wojną, ale się gwałtownie zdezaktualizowała - bo kogo teraz obchodzi jakiś covid. Chociaż ta dezaktualizacja była tylko częściowa, bo miało tam być też o związkach pewnych grup z Rosją. Notkę jeszcze przerobię i opublikuję, bo moje tezy, wtedy jeszcze bez dowodów, nagle znalazły potwierdzenie. Ale teraz o czym innym.

W ramach śledzenia informacji z frontu zacząłem oglądać na youtubie materiały rosyjskie i ukraińskie, i nagle się okazało, że nauka rosyjskiego w komunistycznej szkole nie poszła na marne. W tamtych czasach, mimo że z rosyjskiego miałem raczej trójki niż czwórki, mówiłem i czytałem w tym języku całkiem nieźle, w praktyce nawet lepiej od niektórych z piątkami. Od tego czasu minęło już mnóstwo lat, tymczasem z mówieniem miałbym bardzo poważne problemy (przede wszystkim brak słów), ale teraz nagle się okazało, że z materiałów po rosyjsku rozumiem 90+% (oczywiście +/- temat i staranność wymowy mówiącego). I jeszcze, odkryłem, że ukraiński jest tak pomiędzy rosyjskim a polskim, i rozumiem go nawet lepiej niż rosyjski.

I tak przy tym oglądaniu trafiłem na interesujący kanał, należy on do ukraińskiego dziennikarza, Volodymyra Zolkina (TUTAJ wpis w Wiki). Rozmawia on rosyjskimi jeńcami, i daje im zadzwonić do domu. To nie jest przesłuchanie, tylko dobrowolna rozmowa, na którą rozmówca musi wyrazić zgodę. Rozmowa składa się z kilku punktów (kolejność może się zmieniać):

• W nowszych rozmowach, dziennikarz pyta na początku o zgodę na zapis i publikację rozmowy.
• Najpierw rozmówca przedstawia się, i podaje różne dane pozwalające na sprawdzenie, że nie jest podstawionym aktorem (nazwiska kolegów z klasy, nauczycieli, profil w mediach społecznościowych, czy coś w tym rodzaju).
• Dziennikarz zadaje pytania typu:
  • Jak rozmówca trafił na Ukrainę?
  • Czy jest w stanie powiedzieć, po jaką cholerę tam trafił?
  • Czy widział po drodze jakichś faszystów albo nacjonalistów?
  • Jak trafił do niewoli?
  • Jak traktują go w niewoli?
  • Co chciałby powiedzieć ludziom, których wojsko miałoby wysłać na front ukraiński?
• Dalej dzwonią do domu jeńca (do żony/rodziców/dziewczyny/dziadków). Jeniec może chwilę porozmawiać,  dziennikarz informuje że można zapis obejrzeć na Telegramie - bo ten w Rosji działa. I jeszcze próbuje wypytywać, co ci ludzie myślą, co ich bliski robi w Ukrainie, i o co w tej całej "operacji specjalnej" chodzi.

Generalnie próbuje wzbudzić w tych jeńcach i ich bliskich jakieś refleksje nad tym wszystkim, co się dzieje. Oczywiście nie należy zakładać, że wszystko co jeńcy mówią jest prawdą.

Rozmowy są generalnie smutne, ale bardzo interesujące. Dziennie pojawiają się 2-4 nowe filmiki, oglądam co dzień. Tymczasem osłuchałem się już tak, że poznaję kiedy dziennikarz wrzuca słowa ukraińskie zamiast rosyjskich. Kilka spostrzeżeń i ciekawostek:

• Jak dotąd były dwie rozmowy z majorami pilotami.
  • Jeden latał na bombowcu (Su-34). Brak jakichkolwiek refleksji nad czymkolwiek. Dostaje koordynaty, charakterystykę celu (zawsze w rodzaju "zgrupowanie sprzętu pancernego npla") i leci zrzucić bomby. Telefonu nie zabrali (większości  innych pozabierali), ale nie sprawdzał na co zrzucił bomby. Po zestrzeleniu i lądowaniu ostrzeliwał się z pistoletu służbowego i nawet kogoś zabił. Jak zadzwonili do żony okazało się, że puściła go kantem.

• • Drugi był z lotnictwa morskiego z Krymu, loty rozpoznawcze nad morzem (Su-30). Raz kazali mu polecieć w stronę nad lądem w stronę Chersonia (pułap 6-8 km), po 50 kilometrach został zestrzelony. Mówił, że do samolotu nie zabierają broni ręcznej, bo w razie wodowania tylko na dno ciągnie. Ten był całkiem bez jakichkolwiek wyrzutów sumienia, bo niby tylko lata w kółko wokół wyznaczonej pozycji nad morzem, a elektronika rejestruje co trzeba, i tyle. A jak leciał nad lądem, to z pułapu na którym lata i tak nic konkretnego nie widać. Przy tym żona Ukrainka (mówił trochę po ukraińsku).

• Był jeden podpułkownik z policji, starszy gość. Ten twierdził, że do jednostki przyszli jacyś ludzie i powiedzieli, że poślą ich za granicę. Wszystkie protesty, że to jest policja i nie mają prawa do działań za granicą zignorowali. Policjanci stwierdzili że to jakaś głupota, aż tu nagle pewnego ranka zostali zapakowani do samochodów i powiezieni - jak się okazało - do Ukrainy. Gdzie zaraz konwój został rozwalony, a podpułkownik dostał się do niewoli.
• Był też jeden kapitan policji, opowiadał podobną historię (z tym rozmawiali dwa razy, za drugim razem pytali co odpowie na komentarze pod pierwszym filmikiem).
• Było kilku z tych "republik" w Donbasie. Żaden nie był wcześniej w wojsku, nigdy nie strzelali, wzięli ich przymusowo w Wojenkomat (odpowiednik WKU) i zawieźli na nowo zajęte tereny. Tam spali w otwartym terenie, dostawali średnio jedną rację żywnościową na trzy dni, dostali kałasze i po trzy naboje na osobę. Zadaniem ich było kierowanie ruchem, żeby zatrzymywać samochody cywilne jak jedzie kolumna wojskowa. No i tak stali sobie przy drodze (jeden z nich, starszy człowiek z brodą określił to "staliśmy tam jak dziady brodate"), podjechał jakiś BTR który okazał się ukraiński i zostali wzięci do niewoli. Mnie zastanawia, po co wcielać takich ludzi, przecież ich potencjał bojowy jest ujemny - angażują tylko zasoby i logistykę, ktoś ich musi nadzorować, nawet to ich zadanie nie miało najmniejszego znaczenia. Jeden miał problemy zdrowotne z nogami, zrobili go felczerem. Nie muszę chyba pisać, że z jakąkolwiek medycyną nie miał nic wspólnego. Był też jeden weterynarz (nie z Donbasu), którego z marszu i bez przeszkolenia zrobiono dowódcą czołgu.
• Większość zwykłych żołnierzy niskich stopni opowiada bardzo podobne historie: Pojechali na ćwiczenia, zabrano im telefony i paszporty, pojechali gdzieś, i nagle się okazało, że są w Ukrainie. Dokąd jadą wiedział tylko dowódca w pierwszym wozie, reszta nawet map nie miała. Potem wpadli pod ostrzał i zostali wzięci do niewoli (niektórzy sami aktywnie się poddali).
• Dziennikarze czepiają się powoli, że dotąd w zasadzie żaden z rozmówców nie powiedział, że strzelał do kogokolwiek. Myślę, że nie ma się czemu dziwić - ci którzy naprawdę mają sporo na sumieniu raczej nie godzą się na rozmowę. Dzisiejszy rozmówca (Старший лейтенант, wyjątkowo rozmowny i chętny do dyskusji) nawet tak im powiedział.
• Jeden miał ciekawszą historyjkę, jak papał w plien (trafił do niewoli) od 19:55:

Dziennikarz (D): Jak trafiliście do niewoli?
Żołnierz (Ż): A popiliśmy wieczorem z czołgistami.
D: Zaraz, byliście już od trzech tygodni w akcji, skąd mieliście alkohol?
Ż: Czołgiści mieli...
D: Przywieźli tyle, że na trzy tygodnie starczyło? Jakiś zbiornik?
Ź: Nie wiem skąd mieli, ale w butelkach
(dziennikarze stwierdzili, że musiały być ukraińskie i kradzione)
D: I były zapieczętowane?
Ż: Jak przyszliśmy, były już otwarte.

• EDIT 2022.04.11: Wywiad opublikowany dziś wieczorem jest jak dotąd najdłuższy i najciekawszy - człowiek który był przez miesiąc w Buczy:

• EDIT 2022.04.12: Dzisiejsza wieczorna rozmowa była jak dotąd najlepsza - wreszcie jakiś inteligentny rozmówca z którym jest porządna dyskusja. Niestety jego ojciec w rozmowie telefonicznej był całkowicie niereformowalny, argumentował całkiem jak twardy zwolennik PiS-u.

• EDIT 2022.04.13: No dziś to już przeszli samych siebie - rozmowa z dziesięcioma oficerami (podporucznik-kapitan) z jednego zgrupowania czołgów naraz, którzy wszyscy razem trafili do niewoli. Wszyscy z paru miejscowości w obwodzie moskiewskim i z Sankt Petersburga. Przy okazji pokazują warunki, w jakich ci ludzie są trzymani: To jest wyraźnie więzienie, piętrowe, metalowe łóżka, ściany wykafelkowane, łazienka z prysznicami (nie ma baterii, tylko zwykłe zawory kulowe dla wody zimnej i ciepłej). Pokazali też jedzenie, była ogórkowa, jakieś klopsy, kasza i kapusta. Tych żołnierzy dowódca (podpułkownik) zostawił, uciekł do Rosji, i tam napisał raport, że on wszyscy zdezerterowali. Przy telefonach do domu dowiadywali się, że są w Rosji poszukiwani za dezercję.

• EDIT 2022.04.21: W niedzielę, z okazji setnego wywiadu, prowadzący zrobili sesję pytań i odpowiedzi z widzami. Podali parę ciekawych rzeczy, na przykład że wielu z tych jeńców po wywiadzie dopytuje się, czy i jak mogą zostać w Ukrainie i nie wracać do Rosji.

Znających rosyjski zachęcam do pooglądania, daje trochę inną perspektywę. EDIT: W komentarzach proponują włączenie automatycznie generowanych podpisów i wybranie języka do automatycznego tłumaczenia. Ale już po rosyjsku te napisy często nie wychodzą, na początku miałem włączone, ale po pewnym czasie dałem spokój.

A teraz z innej beczki: Na ARTE puścili parę odcinków "Sługi narodu", pierwszy sezon  jest w mediatece (link jest do wersji z dźwiękiem oryginalnym i napisami po niemiecku, nie sprawdzałem czy są tam inne). Obejrzałem jak dotąd sześć, i to niezłe jest. Znaczy jako komedia to nie jest jakaś rewelacja, ale wcale nie jest głupie. No i teraz rozumiem dlaczego Żełeński został wybrany na prezydenta. Krótko plot:

Zaczyna się to od rozmowy trzech, nie pokazywanych z twarzy oligarchów, że w najbliższych wyborach nie ustalą między sobą kto wygra, tylko pozwolą rzeczywiście wybrać ludziom, a każdy z nich wystawi swojego kandydata. Głównym bohaterem jest biedny nauczyciel historii nazwiskiem Wasyl Hołobrodko. Pewnego razu w szkole wkurza się on i wygłasza tyradę na temat panującego systemu politycznego, i powszechnej nieznajomości historii, prowadzącej do wybierania złych kandydatów. Tyradę nagrywa i wrzuca do sieci jeden z jego uczniów. Wkrótce okazuje się, że wszyscy ten filmik widzieli i wyrażają chęć głosowania na takiego kandydata. Uczniowie bez wiedzy nauczyciela organizują crowdfunding, żeby zebrać 2 miliony hrywien potrzebne do rejestracji kandydata, w rezultacie nauczyciel rejestruje się i wygrywa wybory w pierwszej turze. Hołobrodko jest człowiekiem skromnym i uczciwym, i na nowym stanowisku zderza się całym bizantyjskim systemem politycznym Ukrainy.

Jak na razie, to rzecz jest wręcz lewacka. Na początku nowemu prezydentowi śnią się greccy filozofowie dyskutujący o tym, że Ukraina ma wszystko o trzeba, żeby być bogatym krajem, a główną przyczyną że taka nie jest są skorumpowani, chciwi politycy dbający tylko o swoją korzyść. W scenie spotkania z ministrami Hołobrodce wręcz zwiduje się Che Guevara i żąda od niego żeby powiedział im wszystkim co o nich myśli. Co prezydent w swojej wyobraźni robi (ale tylko w wyobraźni). Jednak dalej robi różne bardzo lewackie rzeczy również w rzeczywistości.

Tu parę danych statystycznych: Jeżeli porównać nominalne PKB per capita, to Ukraina jest baardzo biedna. Taki Meksyk ma ponad dwa razy tyle, Rumunia ponad 3, Polska koło 4 a Niemcy ze 12. Trochę lepiej wygląda to przy porównaniu siły nabywczej, ale nadal nie różowo.

Zauważmy jednak, że "uczciwy, zwykły człowiek z ludu robiący porządek z elitami"  to jest wymarzona kampania wyborcza każdego populisty. W serialu bohater jest prawdziwym ideowcem, ale jak odróżnić ideowca od populisty w realu? Przy niektórych widać od razu że nie mają żadnej niezmiennej i niedyskutowalnej idei której się nie pozbędą, tylko zrobią i powiedzą wszystko żeby mieć władzę, ale są i inni, przy których z góry tego nie wiadomo.

No i ten plot z serialu został przeniesiony poziom wyżej, do realu - każdy widz serialu widząc kandydata Żełeńskiego natychmiast podkładał sobie krystalicznie uczciwego Hołobrodkę robiącego porządek ze starymi, skorumpowanymi elitami. Nawet Trump nie byłby w stanie zrobić takiego numeru. W sumie ciekawe czy ta akcja była planowana od początku, czy też dopiero później to wymyślili. I czy Żełeński jest tak samo ideowy jak Hołobrodka.

W każdym razie serial warto zobaczyć.