Gdzieś między Polską a Niemcami, a szczególnie w NRD

Audycja zawiera lokowanie produktu – Pizzastahl

Skoro zacząłem o przyrządach związanych z kuchnią, to jeszcze jeden. Najpierw historia:

Trochę czasu temu robiłem często pizzę, taką od zera, z ciasta drożdżowego. Ogólnie była dobra, ale rodzina się skarżyła, że to ciasto nie jest takie jak w pizzy z pizzerii, tylko jakieś takie chlebowe. No ale nic się z tym nie dało zrobić - w piekarniku pizza piecze się zbyt wolno, ciasto zdąży wyrosnąć i nigdy nie będzie takie chrupiące, jak powinno być. Po pewnym czasie nam się to znudziło.

Ale kiedyś zobaczyliśmy w telewizji program, w którym zajmowali się dokładnie tym problemem. Zrobili ciasto na pizzę, zrobili z niego dwie pizze i jedną upiekli w piekarniku, a drugą w profesjonalnym piecu do pizzy. I różnica była duża - w piekarniku ciasto mocno wyrosło, a cała pizza nie była chrupka, tylko właśnie taka chlebowata.

Dalej pokazywali, co z tym da się zrobić. Najpierw pokazali parę tricków które można zrobić bezkosztowo, a potem Pizzastein - taki płaski kawał szamotu. Wkłada się to do piekarnika, rozgrzewa dobrze, a potem piecze na nim pizzę. No i taka wychodzi podobno już znacznie lepiej.

Ale to jeszcze nie koniec - potem użyli Pizzastahl. To jest kawał ośmiomilimetrowej blachy stalowej. Robi się z nim to samo co tym kamieniem, tylko wynik jest znacznie lepszy - twierdzili, że pizza wychodzi praktycznie taka, jak z pizzerii.

Ponieważ taki Pizzastahl kosztuje co nieco, a telewizja często kłamie (chociaż to było na kanale publicznym, na którym jest z tym lepiej, i w dobrym programie popularno-naukowym), trochę trwało zanim dojrzeliśmy do zakupu. Wybór producentów tego nie jest zbyt duży, wybrałem taką jedną firmę. W tej firmie do wyboru są zaledwie trzy warianty:

  • Okrągła blacha o średnicy 32 cm
  • Okrągła blacha o średnicy 32 cm, z rowkiem dookoła
  • Prostokątna blacha 32 x 38 cm, z rowkiem dookoła.

Wszystkie te blachy mają grubość 8 mm i są zrobione ze stali rdzewnej. Stal jest posmarowana olejem lnianym, który przy pieczeniu robi się taki złotobrązowy, a w dłuższym terminie czarny. W ofercie jest też pasujący klosz ze szkła borosilikatowego (do pieczenia chleba) i filcowe pokrowce do przechowywania tej blachy. Najtańszy zestaw blacha + pokrowiec to już 73 + 16 = 89 EUR. Taki właśnie kupiłem - ten rowek dookoła ma sens chyba tylko w połączeniu z kloszem. Blacha okrągła waży całe 5 kilo, to nie w kij dmuchał. Producent radzi żeby operować taką blachą w butach, bo wtedy szkody jak spadnie na stopę są mniejsze.

Pizzastahl

Pizzastahl

Dalej jest jeszcze problem, że ten kawał stali musi być rozgrzany w piekarniku, najlepiej na samej górze, i jakoś trzeba tą surową pizzę na nim umieścić. Znaczy trzeba mieć jeszcze szuflę do pizzy. I tu znowu powstaje problem wyboru. Zasadniczo materiały na taką szuflę są trzy: drewno, alu i stal nierdzewna. I jeszcze rączka do szufli może być stała lub składana w jakiś sposób, przy stałej powstają problemy z przechowywaniem - a to nie jest małe, taka szufla musi mieć co najmniej 35x35 cm + rączka na minimum pół metra.

O aluminiowych szuflach użytkownicy pisali, że są mało sztywne, drewniane były nie składane, więc zdecydowałem się na stalową z odłączaną rączką za około 30 EUR. W sumie jest bardzo podobna do jednej z używanych w tym materiale z telewizji.

Szufla do pizzy

Szufla do pizzy

Gdy wszystko poprzychodziło, przyszedł czas na próbę praktyczną. Pizzastahl umieściłem na ruszcie na samej górze piekarnika, i odkręciłem grzanie na max. Tymczasem zrobiłem pizzę, taką jak zwykle, tyle że wcześniej układałem ciasto  od razu na blasze, na której pizzę potem piekłem (robiłem prostokątne, na całą blachę), a teraz musiałem zrobić to na stolnicy. To wyszło dobrze, bo co miało pójść nie tak? Dalej włożenie do pieca - wziąłem szuflę i szybkim ruchem wsunąłem ją pod pizzę. I tu zrobił się mały zonk, bo na szuflę weszło jakieś dwie trzecie pizzy, a dalej tarcie pizzy o szuflę było większe niż tarcie o stolnicę plus siła bezwładności. Próbowałem pociągnąć pizzę za ten koniec najdalej na szufli, ale groziła rozerwaniem. W końcu jakoś tam udało mi się palcami wsunąć ją na szuflę, co nieco ją deformując. Na szczęście zrzucenie jej w piecu na Pizzastahl poszło znacznie lepiej (chociaż nie idealnie).

Teraz czas pieczenia: Producent zaleca włączenie termoobiegu i grilla. Grilla w piekarniku nie mam, a wentylator od termoobiegu trochę pochodzi i się zatrzymuje. Trzeba by pewnie wyczyścić łożysko, ale to kupa roboty i niechce misie. Sprzedawca blachy twierdzi, że przy termoobiegu i grillu  pizza może być gotowa w 2-4 minuty, u mnie wyszło że właściwy stan jest po ośmiu. Wyjęcie jej z pieca poszło bezproblemowo.

No i już w pierwszej próbie pizza osiągnęła smak porównywalny z przeciętną pizzerią, mimo niezadowalającego kształtu. W następnej próbie stwierdziłem, że skoro jest problem z wsuwaniem pizzy na szuflę, to może po prostu zrobię ją od razu na szufli. I to był duży błąd. Co ja mówię - DUŻY BŁĄD. Pizza, mimo intensywnego podsypania mąką, przykleiła się do szufli i nie chciała zejść w piecu. Trochę się nakombinowałem przy pomocy różnych narzędzi drewnianych, jakoś udało się umieścić ją na właściwym miejscu. Kształt miała mocno odbiegający od standardowego, ale smak wyszedł jak z pizzerii. Tyle że na skutek operacji przy wkładaniu pizzy do pieca  co nieco pospadało na dno piekarnika, i trzeba go było potem czyścić.

Przy paru następnych próbach doskonaliłem technikę, dopracowałem metodę nabierania pizzy na szuflę:

  • Najpierw trzeba, jeszcze na stolnicy, podsypać rozwałkowane ciasto na pizzę solidnie mąką.
  • Obłożyć pizze według uznania.
  • Szybkim ruchem wsunąć szuflę pod pizzę, powinno wejść jakieś 3/4 powierzchni.
  • Złapać pizzę palcami za brzeg, z boku, zaraz przy krawędzi szufli, i szybkim ruchem podsunąć szuflę jeszcze trochę. Pizza trochę się przekręci, ale wejdzie dalej. Jeżeli jeszcze nie cała jest na szufli - operację powtórzyć.
  • Zrzucenie pizzy z szufli w piekarniku jest już prostsze, ale też wymaga trochę praktyki.
  • Przed nabieraniem następnej pizzy szuflę lepiej umyć (i dokładnie wysuszyć!) albo przynajmniej natrzeć mąką.

Podejrzewam, że drewniana szufla zachowywała by się lepiej, nie bez powodu w pizzeriach używają drewnianych. Tyle że one raczej nie są składane i wymagają więcej miejsca do przechowywania. Z drugiej strony w tym materiale fachowiec od pizzy używa między innymi stalowej, bardzo podobnej do mojej, i nie ma problemów. Może trzeba natrzeć ją oliwą z oliwek? Następnym razem wypróbuję. (EDIT: spróbowałem natrzeć trochę oliwą i posypać mąką, działa nieźle, chociaż odrobinę trzeba jeszcze pomóc sobie palcem)

Ostatnio robiłem pizze z tuńczykiem, rodzina zgodnie stwierdziła, że to najlepsza pizza jaką kiedykolwiek jedli. Myślę, że to nie była tylko uprzejmość, bo ja też uważam, że lepszej dotąd nie jadłem. Jej najlepszość wynika z dwóch rzeczy: użycia tej blachy, i mojego autorskiego przepisu. Który podam (MSPANC):

  • Ciasto robię bardzo nieprofesjonalnie i muszę nad nim jeszcze popracować, nie naśladujcie mnie. Porządne przepisy są w sieci.
  • Po wyrośnięciu rozciągam ciasto na krążek żądanych rozmiarów.
  • Dalej sos pomidorowy. Kupuję do tego przecier pomidorowy w puszce, taki z bazylią. Dodaję sól i oregano, potem trzy łyżki tego na pizzę (można mniej, ale nie więcej! Inaczej obłożenie będzie zjeżdżać!)
  • Dalej tuńczyk, też taki normalny, w sosie własnym z puszki. Standardowa puszka wystarcza na 2-3 pizze.
  • Jak dotąd było standardowo, teraz mój trick: Czerwoną cebulę kroję drobno, podsmażam na oleju, i daję na pizzę. Cała cebula na jedną pizze. To daje pizzy umami boost. Wiem że to nie jest prawdziwie po włosku, ale ja nie jestem Włochem i co mnie to. A nawet nie mogę smażyć na oliwie oliwek z przyczyn technicznych, bo używam patelni z pokryciem ceramicznym marki Silit (model Talis, super są, najlepsze jakich w życiu używałem) i smażenie na oliwie z oliwek zniszczyłoby ich powierzchnię.
  • Dalej czarne oliwki w krążkach i tarty ser według uznania.

Będę dalej eksperymentował, ale już teraz życzę smacznego.

EDIT: Co do nabierania na szuflę: W kilku filmikach o robieniu ciasta na pizzę proponowali podsypywanie kaszą manną (z pszenicy twardej - Hartweizengrieß). I to działa rewelacyjnie, dodatkowo brzeg pizzy robi się pięknie chrupiący.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Dotyczy: ,

Kategorie:Bez kategorii

7 komentarzy

Audycja zawiera lokowanie produktu – Warthog Sharpener V-Sharp Classic II

Jakieś noże w kuchni każdy ma, bez nich przecież nie da się nic zrobić. No i niezależnie od ich kategorii cenowej - czy kosztowały bliżej jednego euro, czy stu - one zawsze się prędzej czy później tępią. I coś trzeba z nimi wtedy zrobić - bo przecież najniebezpieczniejszym narzędziem w kuchni jest właśnie tępy nóż.

Moje noże kuchenne są średniej klasy, i oczywiście też się tępią. Na początku kupiłem razem z nimi taką ostrzałkę w postaci szorstkiego pręta - jak to w ogóle nazywa się fachowo po polsku? Po niemiecku jest to "Wetzstahl", mimo intensywnego szukania nie znajduję po polsku. Wszedłem nawet na polskie strony WMF i tam nazywają coś takiego osełką - ale osełka to przecież coś całkiem innego.

Taki Wetzstahl w pewnym zakresie działa, można tym nóż zrobić trochę ostrzejszym, ale to nie jest prawdziwe ostrzenie. Kupiłem więc taką normalną osełkę. I ona też działa, ale porządne naostrzenie noża o zakrzywionym ostrzu osełką nie jest wcale trywialne - zachowanie stałego kąta przyłożenia noża do osełki to spora sztuka.

Następnym rozwiązaniem które wypróbowałem było oddanie do naostrzenia. Ostrzarkę ma każdy warsztacik od dorabiania kluczy i podklejania butów. Tyle że z ostrzeniem nie jest tak prosto - jak się okazało człowiek który to umie przychodzi do takich punktów tak raz na tydzień, więc trzeba zostawić noże na parę dni, co jest problemem. No ale chociaż jeżeli robi to ten, co to umie, to noże są porządnie naostrzone. Niestety biorą się za to również tacy, co nie umieją - raz okazało się, że gość nie odgratował noży po ostrzeniu. Więc za kilka euro od noża to się raczej nie opłaca.

Więc pewnego razu zabrałem się za szukanie jakiegoś rozwiązania, żeby samodzielnie porządnie naostrzyć moje noże. I okazało się, że problem nie jest trywialny.

Zacząłem od zajrzenia do WMF. Ich rzeczy z metalu są naprawdę bardzo porządne, choć niezbyt tanie, ale warte swojej ceny. Mam na przykład ich szybkowar i trochę narzędzi w rodzaj trzepaczek, łyżek cedzakowych czy krajaczy do sera, są super. Ale ich rzeczy mechaniczne i elektromechaniczne są zazwyczaj kupione w firmach zewnętrznych i niekoniecznie jakieś specjalne. Przy ich ostrzarkach do noży większość opinii była w stylu "to najgorsza rzecz WMF jaką kiedykolwiek miałem". Nie zdziwiło mnie to za bardzo, bo mam też na przykład maszynkę do gotowania jajek WMF, kupiłem ją ze względu na metalową pokrywę - we wcześniej używanych przeze mnie Siemensach plastikowa pokrywa z SAN po pewnym czasie pękała. Urządzenie z logo WMF działa, i owszem, ale jakością i sprawnością nie powala.

Po naprawdę długim szukaniu po sieci i czytaniu testów i opinii użytkowników trafiłem na południowoafrykańską firmę Warthog Sharpeners. Założyciele twierdzą, że mieli podobny problem jak ja - znaczy szukali możliwości porządnego naostrzenia swoich noży bez oddawania ich do fachowca, i ponieważ nic odpowiedniego na rynku nie znaleźli, to zrobili to sami. W asortymencie mają tylko parę modeli ostrzarek, po dłuższym namyśle wybrałem model V-Sharp Classic II.

Działa to tak:

  • Na środku jest regulowany dynks, wzdłuż którego prowadzi się ostrze. Trzeba go dopasować do grubości noża.
  • po lewej i prawej tego dynksa zakłada się "osełki" do ostrzenia. Każda z nich jest niezależnie mocowana, można wybrać dla każdej kąt 20, 25 i 30 stopni.
  • Te "osełki" mają naniesioną diamentową powłokę ścierną, w komplecie są takie z ziarnem 325, można dokupić z ziarnem od 270 do 1000. Z drugiej strony typowo nie ma powłoki ściernej tylko gładka stal, znaczy to robi jako ten Wetzstahl, ale są też "osełki" z dwoma różnymi ziarnami.
  • Istnieją też osełki ceramiczne o profilu obłym, mają one nadawać się do ostrzenia noży z ząbkami.
  • Po ustawieniu wszystkich kątów przykładamy nóż do dynksa prowadzącego i robimy jakbyśmy chcieli przekroić maszynkę na pół. Po 15-20 pociągnięciach nawet tępy nóż jest naostrzony, do podostrzenia wystarcza około pięciu pociągnięć.

Tutaj krótki tutorial:

Tanie toto nie jest, za urządzenie z dodanymi tymi ceramicznymi osełkami dałem sto kilkanaście euro. Kupione osobno "osełki" diamentowe kosztują około 40 dolarów, te diamentowe z dwóch stron są nawet po 65 za parę, a te ceramiczne nie są już dostępne. Ale rzecz działa, jestem zadowolony, nigdy wcześniej ne miałem tak ostrych noży. Trochę martwiło mnie parę opinii użytkowników, że po kilkunastu nożach "osełki" robią się całkiem gładkie w dotyku i nie ostrzą już. Rzeczywiście po kilkunastu nożach zrobiły się gładkie w dotyku, ale ostrzą nadal. Czuję to dokładnie - bo ja bardzo lubię pomidory, jadam je codziennie, a skórka pomidora (zwłaszcza trochę miękkiego) to dla noża bez ząbków duże wyzwanie, natychmiast czuć że nóż nie jest już taki ostry, i czuć różnicę po naostrzeniu.

Inne ich produkty to:

  • V-Sharp Classic II – ELITE - to jest to samo, tylko przykręcone do drewnianej podstawki. Wersja podstawowa ma plastikową podkładkę która notorycznie spada, ale drewnianej chyba nie warto kupować.

  • V-Sharp Curve - to jest bardzo uproszczona wersja, bez żadnych regulacji.

  • V-Sharp Xtreme Edge - to jest mniejszy, lżejszy, wodoodporny, plastikowy wariant do użycia w warunkach polowych. Dodatkowo może ostrzyć pod kątem 17 stopni, ale do domu raczej nie warto.

  • Multi-Edge - to jest rzecz, która robi na mnie wrażenie - można tym porządnie naostrzyć prawie wszystko (tyle że roboty jest więcej niż przy tych typowo do noży). Składa się to z dużej osełki i całkiem zmyślnego statywu do trzymania ostrzonego narzędzia pod stałym kątem. No i jeszcze paru narzędzi dodatkowych. Na razie nie potrzebuję, ale może sobie to jeszcze kupię.

Ogólnie: poleca się. Na dokładkę filmik o Multi-Edge:

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Dotyczy:

Kategorie:Ciekawostki

4 komentarze

Żegnaj NRD extra: Statek kosmiczny Wostok, VEB Plasticart

Jak już znalazłem na eBayu zestaw Optik-Montage-Experiment, poszukałem co jeszcze ciekawego z NRD można kupić. No i przy oglądaniu wyrobów firmy VEB Plasticart Zschopau znalazłem ten model, który już od dawna chciałem mieć - statek kosmiczny Wostok. W dodatku aukcja stała jeszcze poniżej 10 EUR (+6,50 wysyłka), więc postanowiłem ją obserwować. No i tuż przed końcem aukcji, bez wielkiej wiary w sukces zalicytowałem do 20,50 i okazało się że nabyłem go za jedne 18,50 + 6,50. To bardzo tanio, bo w tej chwili widzę tylko jedną ofertę z USA za 110 EUR + 35 wysyłki! Co prawda tamten jest jeszcze nie ruszony, a mój ma większość części powycinanych, a niektóre były już sklejone a potem rozklejone, ale to nic, tak czy inaczej połączenia trzeba szpachlować. A czas na zakup był już najwyższy, nie sklejone zestawy są coraz rzadsze, modele do sklejania nie nadają się do powtórnego użytku, jak te zestawy optyczne. Już dobre kilka lat temu widziałem Wostoki po 60 EUR i więcej.

VEB Plasticart - statek kosmiczny Wostok - pudełko

VEB Plasticart - statek kosmiczny Wostok - pudełko

Tak więc zestaw już mam. Poczytałem o nim w sieci i spotkałem opinię, że NRD-owcy wzorowali się na trochę wcześniej wypuszczonym zestawie Revella numer 0024. Zastanawiałem się wcześniej nad kupieniem tego zestawu, ale po obejrzeniu instrukcji stwierdziłem że ten NRD-owski jest jednak lepszy, zwłaszcza ma o wiele lepiej zrobione wnętrze kabiny. Teraz poszukałem instrukcji (EDIT 2014.02.25: Właśnie zniknęła ze stron Revella i musiałem odlinkować) od Revellowego znowu i porównałem jeszcze raz - na pewno jeden nie jest kopią drugiego. Części są inaczej podzielone, zbiorniki z powietrzem zrobione są w obu zupełnie inaczej, to wnętrze... Co prawda obrazek na pudełku jest bardzo podobny, ale też nie skopiowany.

VEB Plasticart - statek kosmiczny Wostok

VEB Plasticart - statek kosmiczny Wostok

 

VEB Plasticart - statek kosmiczny Wostok

VEB Plasticart - statek kosmiczny Wostok

  Zestaw zawiera jeszcze oryginalne naklejki (nie będę próbował ich przyklejać, zresztą i tak są doskonale zbędne)

VEB Plasticart - statek kosmiczny Wostok - naklejki

VEB Plasticart - statek kosmiczny Wostok - naklejki

i oryginalny klej, taki jak pamiętam - w czymś w rodzaju tubki bez zakrętki. Pomysł  marny, ale na szczęście NRD-owcy produkowali dobry klej do modeli do kupienia osobno. Niestety ani jedna jego tubka nie przetrwała u mnie w szufladzie, nie pamiętam jak ten klej się nazywał i nie znalazłem żadnego jego zdjęcia.

VEB Plasticart - statek kosmiczny Wostok - klej

VEB Plasticart - statek kosmiczny Wostok - klej

Miałem takiego Wostoka jako dziecko, co prawda byłem za mały żeby skleić go samodzielnie, ale bardzo mi się podobał. 

VEB Plasticart - statek kosmiczny Wostok - instrukcja

VEB Plasticart - statek kosmiczny Wostok - instrukcja

VEB Plasticart produkował około 40 zestawów modeli do sklejania. Większość z nich nie była rewelacyjna - duże części, mało dokładne modele, stanowczo za duże nity. Skala najczęściej też nie była bardzo typowa - 1:100, 1:75 czy 1:50. Ale niektóre były niezłe. Większość z nich był to w miarę aktualny wtedy sprzęt radziecki: 

  • powojenne samoloty radzieckie - An-2, An-12, An-14, An-24, Ił-14, Ił-18, Ił-28, Ił-62, Jak-40, MiG-15, MiG-21, Tu-20, Tu-104, Tu-114, Tu-134, Tu-144, Tu-154, Su-7
  • powojenne śmigłowce radzieckie - Jak-24P, Mi-1, Mi-4, Mi-6, Mi-10K
  • samoloty krajów socjalistycznych - czechosłowackie: Aero Ae-45, Aero L-60, Let L-410 i ciekawostka - NRD-owski niewypał Baade-152
  • zachodnie samoloty pasażerskie - Boeing  B727-100, Caravelle, Comet-4, DC-8, Mercure, Trident
  • samoloty radzieckie czasów wojny - Be-6 i Tu-2 
  • konstrukcje przedwojenne - Junkers F13 i Ju-G23/24 (ten podobno był najlepszy, nie wiem, nie widziałem)
  • zachodnie samoloty wojskowe - Saab J-35
  • statku kosmiczne - Wostok i prom Buran z rakietą Energia 

Lista na podstawie strony www.arnes-modellbauseite.de 

Sporo z tych modeli miałem (koło 12 sztuk), wiele innych mieli koledzy i krewni. Około 12 nie widziałem wcale. Większość z tych zestawów jest ciągle dostępna na eBayu, nawet w rozsądnych cenach.

Modele plastikowe z NRD

Modele plastikowe z NRD

 

Modele plastikowe z NRD

Modele plastikowe z NRD

 

W początku lat 70-tych w Polsce modele VEB Plasticart były najlepsze z dostępnych, dopiero później pojawiły się klasę lepsze modele czechosłowackie firmy Kovozavody Prostejov. Plasticart w pierwszym momencie przetrwał upadek NRD i po zmianie nazwy na Mastermodell produkował swoje zestawy dalej. Ale nie za długo - zbankrutował ostatecznie w 1991. Natomiast Kovozavody Prostejov istnieją nadal i ich stare zestawy są ciągle w produkcji.

Zakup zaowocował też nowym pomysłem - ale o tym w następnej notce.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Dotyczy: , ,

Kategorie:DeDeeRowo

8 komentarzy

Żegnaj NRD extra: Stereomat

Jak już jestem przy NRD-owskich zabawkach optycznych, to może dziś o Stereomacie.

Stereomat był stereoskopową przeglądarką do przezroczy. Pomysł nie był oczywiście NRD-owski, pierwsze takie urządzenia pojawiły się jeszcze przed wojną. Różni producenci mieli różne systemy tych przezroczy, najczęściej oparte na oprawianiu ich w papierowe ramki.  Najpopularniejszym z tych systemów był amerykański View Master. Ale wspólna dla wszystkich była idea - robienie zdjęć dwoma aparatami przesuniętymi względem siebie o mniej więcej tyle, ile wynosi rozstaw oczu u człowieka. Jeżeli pokazać każdemu oku odpowiednie zdjęcie, mózg odtworzy z nich obraz trójwymiarowy. Podobnie działają współczesne systemy filmu i telewizji 3D.

Stereomat był prostą, plastikową przeglądarką do takich przezroczy produkcji tej samej firmy, która robiła opisany w poprzedniej notce zestaw Optik-Montage-Experiment. Zdaje się nawet, że użyte w nim soczewki były wzięte z tego zestawu.

Stereomat i pudełko od przeglądarki Stereobox

Stereomat i pudełko od przeglądarki Stereobox

Przezrocza oprawione były w prostokątne papierowe karty o rozmiarze 104x150 mm zawierające 6 par zdjęć. Zdjęcia miały 20x16 mm (chyba było to pół klatki filmu małoobrazkowego minus margines). Do urządzenia były dołączone trzy takie karty, można było też kupować następne osobno. Tematyka zdjęć była głównie bajkowa, prawdopodobnie były to po prostu zdjęcia z planów animowanych filmów lalkowych. Styl ich większości był bardzo charakterystyczny, zbliżony do stylistyki początkowych i końcowych sekwencji Piaskowego dziadka. Papier kart był raczej marny, szorstki, trzeba się było obchodzić z nimi delikatnie.

Przezrocza do Stereomatu

Przezrocza do Stereomatu

Istniał jeszcze drugi system NRD-owskiego stereoskopu, z okrągłymi tarczami na 7 par mniejszych zdjęć, zwany Stereobox. Była to już po prostu kopia systemu View Master. W NRD-owskim wykonaniu tarcze były z marnego papieru, takiego samego jak w Stereomacie, nie mogę znaleźć z czego były w oryginale, zdaje się że były też papierowe, ale trochę lepiej wykonane.  Tego systemu w ręku nie miałem, widziałem go tylko w sklepach i ostatnio w Muzeum NRD-owskich zabawek w Ilmenau. Stamtąd pochodzą również zdjęcia.

Stereobox

Stereobox

 

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Dotyczy: , ,

Kategorie:DeDeeRowo

Skomentuj

Żegnaj NRD extra: Optik-Montage-Experiment / Optik-Cabinet 80

Stwierdziłem ostatnio że mój syn jest już w odpowiednim wieku żeby kupić mu najlepszą zabawkę edukacyjną z NRD - zestaw "Optik-Montage-Experiment". No i kupiłem - stąd mam własne zdjęcia do notki.

Optik-Montage-Experiment

Optik-Montage-Experiment

Co to właściwie jest? Jest to zabawka edukacyjna do nauki optyki. Można z tego zestawu zbudować kilka przyrządów optycznych (to jest część zabawowa):

  • przeglądarkę do przezroczy, taką na jedno oko (jedno przezrocze jest dołączone)

Optik-Montage-Experiment - przeglądarka do przezroczy

Optik-Montage-Experiment - przeglądarka do przezroczy

  • przeglądarkę do przezroczy stereoskopową do obrazów trójwymiarowych. Do mojego starego zestawu było dołączone jedno takie przezrocze, pasowały jednak do niego takie arkusze z kilkoma przezroczami od przeglądarki "Stereomat", którą można było kupić osobno w sklepach z zabawkami. (patrz notka) W tym późnym zestawie jeden taki arkusz jest.

Optik-Montage-Experiment - stereoskop

Optik-Montage-Experiment - stereoskop

  • lunetkę teatralną na jedno oko

Optik-Montage-Experiment - lunetka

Optik-Montage-Experiment - lunetka

  • lornetkę teatralną na dwoje oczu

Optik-Montage-Experiment - lornetka

Optik-Montage-Experiment - lornetka

  • lunetę (co prawda dość ciemną, ale działającą)

Optik-Montage-Experiment - luneta

Optik-Montage-Experiment - luneta

  • mikroskop

Optik-Montage-Experiment - mikroskop

Optik-Montage-Experiment - mikroskop

No i clou programu: ława optyczna do eksperymentowania z soczewkami.

 

Optik-Montage-Experiment - ława optyczna

Optik-Montage-Experiment - ława optyczna

Wszystko to było z plastiku (soczewki też, ale z bardzo porządnego), poszczególne części były bardzo zmyślnie zrobione tak, że dało się je wykorzystać w różny sposób. Do tego instrukcja, może i niebyt efektowna, ale z opisem wielu bardzo sensownych i kształcących eksperymentów.

Optik-Cabinet 80 - instrukcja

Optik-Cabinet 80 - instrukcja

Oczywiście nie da się tego kupić w sklepie - kupuje się to na eBayu, podaż jest ciągle spora, praktycznie zawsze znajdzie się ich kilka do wyboru. Radzę tylko zwrócić uwagę czy zestaw jest kompletny. Ceny są różne, mi się udało wylicytować za 11 EUR + 7 przesyłki, a to tanio. Bywają oferty "kup zaraz" za sumy rzędu 35 EUR+przesyłka, to już jest trochę drogo. Ale za kompletny spokojnie można dać 30 EUR, po pewnym czasie będzie można go sprzedać za nie mniejszą cenę.

Myślę, że w Polsce też da się kupić ten zestaw - były one w początku lat 70-tych dostępne w sklepach Składnicy Harcerskiej. W zestawach sprzedawanych w Polsce instrukcja była po polsku (o ile dobrze pamiętam).

Nazywam ten zestaw "Optik-Montage-Experiment", bo tak nazywał się ten który miałem w początku lat 70-tych ubiegłego wieku. Ale najpierw zestaw nazywał się "Optik Universal", a w latach 80-tych "Optik-Cabinet 80". Również ich opakowania były różne, najpierw czarno-pomarańczowo-białe z geometrycznymi rysunkami,

Optik Universal - pudełko

Optik Universal - pudełko

przez pomarańczowe z czarno-białymi zdjęciami przyrządów (takie miałem), potem tak samo tylko tło było zjadliwie fioletowe

Optik-Montage-Experiment - pudełko

Optik-Montage-Experiment - pudełko

 a na koniec takie jak kupiłem teraz - niebiesko-pomarańczowe z kolorowymi zdjęciami.

Optik-Cabinet 80 - pudełko

Optik-Cabinet 80 - pudełko

Dziś, w wysoko rozwiniętym kapitalizmie, zestawu edukacyjnego podobnej klasy po prostu nie ma. Teraz to nawet jak gdzieś jest soczewka, to bardzo badziewna. No może by się znalazła jakaś ława optyczna dla dzieci bogaczy za straszną kupę kasy, ale za 20 EUR to absolutnie żadnych szans.

Różnice między zestawami z różnych lat są niewielkie, mam wrażenie że ten z lat 80-tych ma przynajmniej niektóre części z nieco innego, niekoniecznie lepszego tworzywa niż ten stary. Są też drobne różnice w styropianowym pudełku, ale to nie ma żadnego znaczenia.

Słabym punktem zestawu były mleczne elementy przeglądarek do przezroczy, tworzywo ich było cokolwiek kruche i "łapki" mocujące te elementy do korpusu przeglądarki łatwo się łamały. Po 25-40 latach od wyprodukowania zestawu z pewnością jest jeszcze gorzej. Ale przyrządy zawarte w zestawie to tylko zabawki, prawdziwą wartość edukacyjną mają soczewki i elementy ławy optycznej.

Ogólnie bardzo polecam jeżeli ktoś ma dzieci w odpowiednim wieku. Tylko jaki to właściwie wiek? Na pudełku ani w instrukcji nic na ten temat nie ma. Zabawa w budowanie i używanie przyrządów optycznych dostępna jest już dla dzieci gdzieś 6-7 letnich (ja dostałem taki zestaw w tym właśnie wieku), taką grupę wiekową sugerują też dołączone przezrocza bajkowo-misiowe. Natomiast ława optyczna to raczej coś dla dzieci z polskiego gimnazjum, a nawet liceum.

Sugeruję: kupić taki zestaw dziecku, nauczyć je, a potem zestaw sprzedać, niech następni mają z niego pożytek. Bo wątpię żeby pojawiło się coś tej klasy w bieżącej produkcji.

A może zachować dla wnuków? To jedna z niewielu rzeczy z NRD tego warta.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Dotyczy: , , ,

Kategorie:DeDeeRowo, Edukacja

19 komentarzy

Jak to się robi w Niemczech: Bahlsen kontra Ciasteczkowy Potwór i narodowi socjaliści

Logo Bahlsen

Logo Bahlsen Źródło: Wikipedia

Parę dni temu usłyszałem w radiu mniej lub bardziej zabawną informację dotyczącą firmy Bahlsen, i przypomniała mi ona że miałem napisać o tej firmie notkę.

Firma Bahlsen znana jest ze swoich herbatników, głównie z marki Leibniz-Butterkekse. Ale najpierw aktualna historia.

Główną siedzibę firmy Bahlsen w Hannoverze zdobi rzeźba przedstawiająca ludzi niosących sztandarowy produkt firmy. Rzeźba powstała w roku 1910, a sam keks jest pozłacany i waży podobno około 20 kg.

Rzeźba "Brezelmänner" na budynku firmy Bahlsen

Rzeźba "Brezelmänner" na budynku firmy Bahlsen Źródło: Wikipedia Autor: Axel_Hindemith

No i ten keks został niedawno ukradziony, a ostatnio pojawiło się pismo od złodzieja z żądaniami okupu. Tekst pisma - według najlepszych wzorów ze słabych kryminałów - został złożony z liter wyciętych z gazet i dołączone jest do niego zdjęcie przedstawiające człowieka przebranego w strój Ciasteczkowego Potwora z Ulicy Sezamkowej nadgryzającego złote ciasteczko. W piśmie ktoś żąda wpłacenia 1000 EUR na konto pewnego schroniska dla zwierząt i zaopatrzenia w ciasteczka pewnego szpitala dla dzieci. Jeżeli żądania porywacza nie zostaną spełnione keks trafi do kosza na śmieci w którym mieszka Oskar.

Ciasteczkowy potwór szantażuje Bahlsena

Ciasteczkowy Potwór szantażuje Bahlsena Żródło: Berliner Morgenpost

Historyjka jak z marnego filmu klasy C. Ale historia firmy Bahlsen zawiera momenty nadające się do dobrego filmu klasy A.

Firmę założył w Hannoverze Hermann Bahlsen, w roku 1889. Pomysł i przepis na swoje ciasteczka Bahlsen przywiózł z Anglii, i nazwał je również po angielsku - Butter-Cakes. Była to luka rynkowa, bo z ciasteczek w typie herbatników na rynku niemieckim dostępne były wtedy tylko zwykłe suchary albo nietrwałe ciasteczka sprzedawane luzem. Małych, trwałych ciasteczek nie można było kupić nawet w cukierni. Zainteresowany klient miał do wyboru upiec sobie coś samemu, albo kupić obłędnie drogie (ze względu na zaporowe cła) ciasteczka importowane z Francji albo Anglii. Herbatniki Bahlsena sprzedawały się dobrze, ale pomysł z nazwą okazał się jednak średni, bo znajomość angielskiego wśród Niemców była słaba i wszyscy wymawiali tę nazwę nie jako "kejks" tylko "kakes", co budziło nieodparte skojarzenia z kupą (niem.: Kake).

Bahlsen musiał zmienić nazwę produktu - wymyślił więc słowo Keks, po niemiecku wymawiane trochę podobnie do tego  angielskiego Cakes. Słowo przyjęło się jako rzeczownik pospolity nie tylko w Niemczech (pojawiło się w słowniku Dudena w roku 1912) - w Polsce też pewien rodzaj ciasta (chociaż zupełnie inny) nazywany jest keksem. Marka Leibniz pochodzi od tego Leibniza, bo on był przecież z Hannoveru. Imię to nie było całkiem od czapy - Leibniz zajmował się nie tylko filozofią i rachunkiem różniczkowo-całkowym, ale między innymi również problematyką zaopatrzenia wojska w żywność. I wyszło mu że suchary są do tego lepsze od chleba, bo trwalsze.

Ciasteczka Bahlsena odniosły sukces przede wszystkim dzięki długiemu okresowi przydatności do spożycia - Bahlsen wymyślił sprzedaż w zapobiegających zawilgoceniu i kruszeniu się zawartości opakowaniach kartonowych, opatentował swój pomysł i dostał za niego parę międzynarodowych nagród. Charakterystyczny dla jego ciasteczek kształt z 52 ząbkami na obwodzie i 15 zagłębieniami (one są po to, żeby przy pieczeniu nie robiły się pęcherze, bez tych zagłębień ciasteczko po upieczeniu nie byłoby płaskie) powstał w początku XX wieku.

Trwałość herbatników była podkreślona znakiem towarowym powstałym w roku 1903. Znak przedstawiał egipski hieroglif oznaczający "wiecznotrwały" i jego uproszczoną transkrypcję fonetyczną "TET".

Znak towarowy TET Bahlsena

Znak towarowy TET Bahlsena Źródło: Wikipedia Autor: Nifoto

W roku 1905 Bahlsen jako pierwszy w Europie zastosował w swojej fabryce produkcję taśmową. Podpatrzył ją będąc na Wystawie Światowej w Chicago w 1893, zwiedzając zautomatyzowaną rzeźnię pracująca taśmowo już od 1870 (to dla czytelników przekonanych że produkcję taśmową wynalazł Henry Ford).

Pierwsza w Europie taśma produkcyjna w zakładach Bahlsena w Hannoverze

Pierwsza w Europie taśma produkcyjna w zakładach Bahlsena w Hannoverze Źródło: www.bahlsen.com

Hermann Bahlsen był - jak wielu niemieckich przedsiębiorców tamtych czasów - zaangażowanym społecznie socjalistą. Dbał on o swoich pracowników - uruchomił dla nich na przykład zakładową kasę chorych, zatrudniał lekarzy zakładowych itp. Planował też budowę dzielnicy mieszkaniowej dla swoich robotników, mającą nazywać się "TET-Stadt". Dzielnica miała być położona obok fabryki, oprócz mieszkań miała być w niej  też zieleń i instytucje kulturalne, a wszystko miało być w miksie stylu egipskiego z secesyjnym. Plany zarzucono w 1919, bo po wojnie nie było na to środków.

TET-Stadt (model)

TET-Stadt (model) Źródło: www.bahlsen.com

 Po śmieci Hermanna Bahlsena w 1919 dzieło prowadzenia firmy kontynuowali jego trzej synowie. Wprowadzali oni, podobnie jak ojciec, wiele innowacyjnych produktów i metod produkcji i dystrybucji oraz równie innowacyjnych sposobów reklamy. I zdecydowanie nie lubili się z faszystami.

Po pewnym czasie wybuchła WWII i tu następuje część zasługująca na film klasy A. Otóż w 1940 roku faszystowskie władze przywiozły firmie pracowników przymusowych - kobiety z Polski, Ukrainy i podobnych okolic. Tak jak i innym firmom produkującym dla wojska, którym przecież część pracowników wzięto do woja i posłano na front - a firma produkowała suchary i herbatniki dla żołnierzy. Ale Bahlsenowie, inaczej niż zarządy większości innych firm (oraz na przykład kościoły - i katolicki, i ewangelicki) stwierdzili, że nie rozumieją dlaczego mieliby te pracownice traktować inaczej niż resztę załogi. Opłacali więc je dokładnie tak samo i zapewniali im dokładnie takie same warunki pracy i przywileje socjalne.

Takie podejście budzi szacunek, ale to jeszcze nie koniec. Ta historia ma morał który brzmi: Opłaca się być porządnym człowiekiem. Mianowicie po upadku III Rzeszy Hannover zajęły wojska alianckie. No i żołnierze, jak to żołnierze plądrowali sobie różne obiekty. Ale gdy doszli do firmy Bahlsenów, pracownice przymusowe stanęły przed bramą i żołnierzy nie wpuściły, mówiąc że to ich firma i plądrowanie tylko po ich trupie. Zakłady zostały w 60% zniszczone przez bombardowania, ale nic nie zostało zrabowane ani rozkradzione.

Po wojnie nie było już  w historii firmy Bahlsen podobnie spektakularnych momentów. Bahlsen zaczął produkować chipsy ziemniaczane, wszedł w orzeszki ziemne, wchłonął trochę innych firm, podzielił się na część "słodką" i "słoną" i prosperuje całkiem dobrze.

Jak na razie trudno powiedzieć, czy akcja Ciasteczkowego Potwora to nie jest tylko PR-owy gag. Zobaczymy.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Dotyczy: , ,

Kategorie:Jak to się robi w Niemczech?

11 komentarzy

Żegnaj NRD extra: Żarówki NARVA kontra międzynarodowy spisek.

I znowu czerpię inspirację z Quarks & Co. Wczorajszy odcinek był poświęcony produktom, które psują się wkrótce po upływie gwarancji. Było na przykład o drukarkach atramentowych które sygnalizują przepełnienie zbiornika "zużytego" tuszu, a w rzeczywistości nie mają tam żadnego czujnika tylko liczą wydrukowane strony. Istotna informacja: W wielu drukarkach można ten licznik skasować kombinacją klawiszy lub z software, TUTAJ trochę opisów.

Ale podzielić się chciałem przede wszystkim czymś innym. Opowiedzieli tam historię, której nie znałem. Chodziło o żarówki.

Znana jest historia żarówki z Livermore (Centennial Light), świecącej prawie nieprzerwanie od roku 1901. Tymczasem aktualnie (jeszcze) produkowane żarówki maja trwałość rzędu 1000 godzin, czyli zaledwie trochę ponad 40 dób. Dlaczego?

Hasło brzmi "Kartel Phoebus". W roku 1924 wszyscy znaczący producenci żarówek na świecie (w sumie 80% rynku światowego) utworzyli w Szwajcarii spółkę o nazwie "Phoebus S.A. Compagnie Industrielle pour le Développement de l'Éclairage" i wnieśli do niej udziały w proporcji do ich udziału w rynku światowym. Spółka zajęła się standaryzacją - zestandaryzowała podstawki (stąd w większości świata w klasycznych żarówkach mamy gwint Edisona w paru rozmiarach) - to OK, zestandaryzowała konstrukcję i metody produkcji - to już gorzej. Dalej ustaliła, że wszyscy producenci będą się wymieniać know-how i patentami (dzwonek alarmowy), określiła kontyngenty produkcji i podzieliła świat między należące do spółki firmy, na obszary w których firma taka miała wyłączność na sprzedaż żarówek i ustalanie cen (wszystkie sygnalizatory alarmowe działają z pełną mocą!).

Ale na tym się nie skończyło! Spółka ustaliła jeszcze, że żarówki nie mogą mieć trwałości większej niż 1000 godzin, regularnie były prowadzone testy żarówek członków kartelu, a jeżeli produkty którejś z firm wytrzymywały dłużej, to firma ta musiała płacić kary umowne według taryfikatora! To nie jest tylko teoria spiskowa - są na to dokumenty! (TUTAJ materiał filmowy na ten temat)

Zastrzeżenie: Chodzi oczywiście o żarówki powszechnego użytku, takie do domu, żarówki specjalne (na przykład do sygnalizatorów ulicznych) miewają znacznie dłuższą trwałość.

Umowa ta miała obowiązywać do roku 1955, jednak około 1941 spółka Phoebus została oficjalnie zlikwidowana. Zostały po niej teorie spiskowe - żarówki do dziś mają oficjalnie deklarowaną trwałość "około 1000 godzin", czyżby porozumienie obowiązywało nadal? Podobne zmowy są dziś zabronione na całym świecie, ale może akurat ta działa dalej w ukryciu?

Uważny czytelnik zadaje sobie teraz pytanie: "Ale co to wszystko ma wspólnego z NRD?" Otóż trochę ma. Ale po kolei.

W NRD produkowano żarówki pod marka NARVA. Nazwa wzięła sie od N - azotu, AR - argonu i VA - Vakuum (próżnia) - czyli tego co w żarówce może być w środku. Kombinat Narva wywodził się z jednego z berlińskich oddziałów firmy Osram, firmy która była członkiem kartelu Phoebus.

Żarówka NARVA, NRD

Żarówka NARVA, NRD

Firma robiła żarówki jak żarówki, ale w latach 80-tych, jako jedyna firma na świecie rozpoczęła produkcję żarówek powszechnego użytku o trwałości podwyższonej do 2500 godzin. Oczywiście to żadna sztuka zrobić żarówkę świecącą długo - wystarczy ją niedowoltować, tyle że wtedy spada jej sprawność i kolor światła idzie mocno w stronę czerwonego.

Żarówka NARVA, NRD

Żarówka NARVA, NRD

Ale NRD-owcy poszli w inną stronę. Wzrost trwałości został osiągnięty przez włączenie w szereg z żarnikiem pewnego elementu, dzięki któremu włączenie było łagodniejsze. Wszyscy chyba zauważyli, że żarówki najczęściej przepalają się w momencie włączenia - zimny żarnik z wolframu ma sporo mniejszy opór niż rozgrzany, przez chwilę zanim się on rozgrzeje prąd jest znacznie wyższy niż normalnie i bum w miejscu o lokalnie wyższym oporze robi się o wiele łatwiej. Żarówka z Livermore ma jeszcze klasyczną, edisonowską budowę z włóknem węglowym, przy którym jest akurat odwrotnie - zimne ma większy opór niż gorące, włączenie jest łagodne i stosunkowo wolne. Element dodany w żarówce NARVY był widoczny jako czarny pręcik, prawdopodobnie był to po prostu węglowy termistor o ujemnym współczynniku temperaturowym. (Coś mi się wydaje, że mój blog jest jedynym miejscem w całej sieci, z którego się o tym można dowiedzieć).

Ale chyba nie działało to zbyt dobrze - przypomniałem sobie, że zafascynowany wszystkim co niemieckie (nawet jak było z NRD) kolega ze szkoły gdzieś około 1982 kupił sobie dwie takie żarówki i obie przepaliły się praktycznie natychmiast. Ale nie przepalił się w nich żarnik, tylko termistor.

Na dysku znalazłem nawet zdjęcie opakowania tej żarówki, niestety niezbyt wyraźne.

Żarówka NARVA o podwyższonej trwałości, NRD

Żarówka NARVA o podwyższonej trwałości, NRD

NARVA opracowała nawet żarówkę o trwałości 5000 godzin, ale podobno na Targach Hannowerskich ludzie z Osram-u zapytali ich: "Chcecie sami siebie posłać na bezrobocie?".  Żarówka nie weszła do produkcji.

I jak widać, nie warto zadzierać z międzynarodowymi spiskami. Długie macki kartelu Phoebus doprowadziły wkrótce do likwidacji NRD, firmy wywodzące się z NARVY istnieją co prawda nadal, ale po zjednoczeniu nawet nie myślały o produkcji takich żarówek.

I Wy, drodzy czytelnicy, też nawet o tym nie myślcie! (#teoriespiskowe) Wynalazca "wiecznej żarówki", Dieter Binninger, człowiek który chciał kupić kombinat NARVA i swoje wieczne żarówki w nim produkować, zginął w roku 1991 w nie do końca wyjaśnionej katastrofie lotniczej. Strzeżcie się!

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Dotyczy: , ,

Kategorie:DeDeeRowo

11 komentarzy

Śladami NRD: Muzeum NRD-owskich zabawek Ilmenau

EDIT 2015:09.27: Jak się dowiaduję, w czerwcu 2015 muzeum zostało niestety zamknięte. Wielka szkoda i strata. Więcej na ten temat TUTAJ.

To już szósta notka, a jesteśmy nadal dopiero przy drugim dniu wyprawy. Z Suhl pojechaliśmy do Ilmenau. A w Ilmenau jest największe muzeum NRD-owskich zabawek w Niemczech. A pewnie i na świecie, bo gdzie indziej mają mieć duży zbiór zabawek z NRD?

Muzeum NRD-owskich zabawek Ilmenau

Muzeum NRD-owskich zabawek Ilmenau

Muzeum mieści się w sporej  hali i jest po prostu imponujące.

Muzeum NRD-owskich zabawek Ilmenau

Muzeum NRD-owskich zabawek Ilmenau

Mają tam prawie wszystko co pamiętam jako zabawki z NRD i jeszcze sporo rzeczy których wcale nie kojarzyłem z NRD. Na przykład przypomniałem sobie, że miałem taki statek.

Muzeum NRD-owskich zabawek Ilmenau

Muzeum NRD-owskich zabawek Ilmenau

Pamiętam, że takie zabawkowe zegarki dla dzieci były do kupienia w kioskach w Polsce. Nie miałem pojęcia że były z NRD.

Muzeum NRD-owskich zabawek Ilmenau

Muzeum NRD-owskich zabawek Ilmenau

Tak samo z tymi układankami.

Muzeum NRD-owskich zabawek Ilmenau

Muzeum NRD-owskich zabawek Ilmenau

I miałem taki samochód. To on był z NRD!?

Muzeum NRD-owskich zabawek Ilmenau

Muzeum NRD-owskich zabawek Ilmenau

I jeszcze mają modele do sklejania, różne systemy klocków, samochody, czołgi, kolejki, i masę innych rzeczy. I jeszcze trochę artykułów niezabawkowych z NRD. Szczerze polecam, robi wrażenie i przywołuje masę wspomnień z dzieciństwa.

Adres:

DDR Spielzuegmuseum
Rottenbachstr. 27
98693 Ilmenau 

[mappress mapid="10"]

Więcej zdjęć w notce 33, podmieniłem tam zdjęcia z sieci na swoje. A z innych zdjęć zrobię jeszcze sporo notek.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Dotyczy: , , , ,

Kategorie:DeDeeRowo

5 komentarzy

Żegnaj NRD Extra: Znaczki pocztowe z automatu

W sobotę przypadkiem przechodziłem przez wielki pchli targ nad Menem, odbywający się tam regularnie co dwa tygodnie. Nie jestem typem zbieracza staroci, ale za każdym razem gdy tam jestem zaglądam tu i tam czy nie zobaczę czegoś z NRD. Ten pchli targ jest opanowany przez zawodowych handlarzy, wielu z nich się specjalizuje na przykład w rowerach i częściach rowerowych, książkach, aparatach fotograficznych, elektronice itp. Inni mają mydło i powidło z jakichś wystawek, wyprzątania strychów czy innych sobie tylko znanych źródeł.

Rzeczy z NRD widuję rzadko (trzeba by kiedyś pojechać na podobną imprezę gdzieś do Turyngii, ale to ładny kawałek drogi). Ale tym razem moje czujne oko zauważyło NRD-owski klaser na znaczki pocztowe - dokładnie taki miałem, musi gdzieś jeszcze leżeć w jakiejś szafie u rodziców.

NRD-owski klaser na znaczki pocztowe, ok. 1975

NRD-owski klaser na znaczki pocztowe, ok. 1975

W klaserze były znaczki z różnych krajów, również z Polski, ale najwięcej z NRD. No i odezwał mi się nałóg i klaser kupiłem. Za bezcen zresztą.

W domu, przy dokładniejszym oglądaniu zauważyłem w środku stare zdjęcie. Wygląda to grupę żołnierzy służby zasadniczej na wyjściu do miasta. Stoją pod księgarnią, obok optyka. Okres szacowałbym na koniec lat 60-tych, ale mogę się mylić.

Stare zdjęcie z NRD

Stare zdjęcie z NRD

A potem zaczęło mi się przypominać NRD-owskie źródło takich znaczków z różnych krajów. Otóż w sklepach papierniczych w NRD można było kupić takie nieduże, zafoliowane tekturki z włożonymi kilkudziesięcioma losowymi znaczkami pocztowymi. Każdy zestaw był inny a widać było tylko część znaczków, więc były to takie ówczesne jajka z niespodzianką. Znaczki były głównie z krajów socjalistycznych, ale trafiały się tam też bardzo różne - amerykańskie, australijskie, angielskie, albo piękne, duże, kolorowe znaczki i bloczki z dziwnych krajów dorabiających sobie wydawaniem takich znaczków.

Znaczki pocztowe Manama kupione w NRD, ok. 1975

Znaczki pocztowe Manama kupione w NRD, ok. 1975

W ogóle to poszukałem czegoś o tych znaczkach wyżej - znalazłem coś takiego, ale akurat tych nie mogę znaleźć.

Zestawy te, o ile sobie dobrze przypominam, nie były drogie, najwyżej kilka marek NRD. Podobne zestawy można było chyba kupić w Polsce (znowu nie jestem pewien, może ktoś pamięta lepiej) ale były one mniej różnorodne i atrakcyjne.

W klaserze była jeszcze jedna ciekawa rzecz - znaczki z automatu. W NRD znaczki pocztowe można było kupić nie tylko na poczcie, ale również w automacie. Większość tych automatów była technicznie bardzo prosta i sprzedawała kartonowe książeczki z dziesięcioma znaczkami po 10 fenigów NRD, za monetę  1 M.

Automaty do znaczków pocztowych z NRD

Automaty do znaczków pocztowych z NRD Źródło: flickr Autor:  © Uwe Dörnbrack

Tutaj książeczka z klasera z zachowanymi czterema znaczkami. Jest dość stara, pewnie koniec lat 60-tych albo początek 70-tych.

Książeczka z NRD-owskimi znaczkami pocztowymi, ok. 1975

Książeczka z NRD-owskimi znaczkami pocztowymi, ok. 1975

 

Książeczka z NRD-owskimi znaczkami pocztowymi, ok. 1975

Książeczka z NRD-owskimi znaczkami pocztowymi, ok. 1975

Mi też została taka książeczka, z końca lat 80-tych, znacznie porządniejsza.

Książeczka z NRD-owskimi znaczkami pocztowymi, ok. 1986

Książeczka z NRD-owskimi znaczkami pocztowymi, ok. 1986

 

Książeczka z NRD-owskimi znaczkami pocztowymi, ok. 1986

Książeczka z NRD-owskimi znaczkami pocztowymi, ok. 1986

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Dotyczy: ,

Kategorie:DeDeeRowo

9 komentarzy

Żegnaj NRD Extra: Sztućce z NRD

Ostatnio, po dwudziestu pięciu latach użytkowania, wymieniłem swoje sztućce z NRD na nowe. Więc to dobra okazja żeby coś na ten temat napisać.

W NRD porządne sztućce produkowała chyba tylko jedna firma - VEB Werkzeug- und Besteckfabriken Schmalkalden, część kombinatu VEB Werkzeugkombinat Schmalkalden. Kombinat ten powstał w roku 1968 i zrzeszał niemal wszystkie NRD-owskie fabryki produkujące narzędzia. Narzędzia były całkiem przyzwoite, niektóre z nich mam i używam do dziś, ale o nich może w osobnej notce.

 Niestety w sieci nie daje się znaleźć zbyt wiele na temat tej fabryki od sztućców, jedno jest pewne - że nie przetrwała zjednoczenia. Ich sztućce ze stali nierdzewnej były niezłe, ale WMF czy nawet Justinus to nie był. Nie wiem, czy akurat ta fabryka robiła też tanie sztućce aluminiowe. Zajmijmy się więc tymi ze stali nierdzewnej.

Wybór sztućców był bardzo duży. Sporo wzorów, i szeroki asortyment. W większości wzorów oprócz zwykłych widelcy, noży, łyżek i łyżeczek

Sztućce z NRD

Sztućce z NRD

były dostępne też duże łyżki do sałatek,

Sztućce z NRD

Sztućce z NRD

widelce do wędlin, łyżki wazowe i do sosów,

Sztućce z NRD

Sztućce z NRD

łopatki do ciasta, szczypce do cukru w kostkach, Fischmesser (takie niby nożyki do jedzenia ryb, chciałem sprawdzić w Wikipedii jak to się po polsku nazywa, ale w wersji polskiej jest głównie o nożu jako broni), malutkie łyżeczki do kawy,

Sztućce z NRD

Sztućce z NRD

Sztućce z NRD

Sztućce z NRD

noże do masła, itd. itd.

Sztućce z NRD

Sztućce z NRD

Niestety nie we wszystkich wzorach było wszystko - ja nakupiłem sobie wzoru zwanego 950, a potem przez dwa lata w każdym napotkanym sklepie z takimi rzeczami pytałem o widelczyki do ciasta w tym wzorze i nigdzie nie było. Kupiona przeze mnie łopatka do nakładania do ciasta miała ten sam wzór, ale była wyraźnie inaczej wykonana - blacha nie była polerowana chemicznie i miała jakoś tak mniej pozaokrąglane krawędzie. Kilka lat temu puścił w niej zgrzew i musiałem ją wyrzucić (stąd zdjęcia brak).

Reszta zachowywała się przez ćwierć wieku całkiem dobrze, był tylko jeden problem: ostrza noży. Taki nóż wygląda jak wykonany z jednego kawałka metalu, ale to nie jest prawda. Trzonek noża jest pusty w środku, a ostrze jest osobnym elementem, zaprasowanym w trzonku. No i po parunastu latach częstego mycia w zmywarce się okazało, że ostrze jest z innej stali niż trzonek i robią się na nim punktowe wżery, a powierzchnia nie jest już tak gładka i w zmywarce osadzają się na niej jakieś zanieczyszczenia - często po zmywaniu trzeba było je domywać ręcznie. Przez te wżery część noży straciła ząbki i niektórymi trudno było ukroić nawet parówkę.

Sztućce z NRD

Sztućce z NRD

No i ponieważ oprócz tego sześć łyżeczek do herbaty mi jakoś zaginęło a jeden nóż się złamał (moja wina), to sztućce poszły do wymiany. Ale nie wywalę ich, szkoda przecież, tylko po wakacjach spróbuję sprzedać - NRD-owskie rzeczy na fali Ostalgii się dobrze sprzedają, kilka dych powinno z tego być.

Ten mój wzór 950 nie był najpopularniejszy, częstsze były na przykład takie:

Sztućce z NRD

Sztućce z NRD

Oprócz takich porządnych, popularne były znacznie tańsze sztućce z plastikowymi trzonkami (Zdjęcie: agatanal), ale nie jestem pewien czy one też były ze Schmalkalden.

Sztućce z NRD

Sztućce z NRD Autor:AgataNal

A tu moje zdjęcie.

Sztućce z NRD

Sztućce z NRD

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Dotyczy: ,

Kategorie:DeDeeRowo

4 komentarze