W ramach zaspokajania potrzeb społecznych NRD-owskie zakłady miały narzucony uchwałą Biura Politycznego obowiązek przeznaczać przynajmniej 5% swojej produkcji na rynek artykułów konsumpcyjnych. Również kombinat Robotron musiał oprócz sprzętu przeznaczonego dla firm produkować też coś dla konsumentów indywidualnych. Stąd wzięły się ich komputery domowe. Było tego sporo wariantów, omówię trzy najistotniejsze linie. Żeby nie było, że teoretyzuję - wszystkie trzy widziałem na własne oczy i dotykałem własnymi rękoma, te dwa lepsze otrzymaliśmy nawet jako grupa polska do użytkowania, stały w "centrali".

Robotron Z1013

Komputer domowy Z1013, NRD, 1984 Źródło:www.robotrontechnik.de

Był to bardzo prosty system mikroprocesorowy, oczywiście z NRD-owskim Z80. Proszę przyjrzeć się "obudowie" - jest to wytłoczka z cienkiego plastiku wykonana w takiej samej technologii jak wkładki do szuflady kuchennej, takie na sztućce. Foliowa klawiatura w układzie alfabetycznym w zasadzie wcale nie nadawała się do użytku. Urządzenie miało modulator do podłączenia telewizora (obraz w trybie tekstowym 32x32 znaki) oraz interface do magnetofonu. Pamięci było w tym 16 KB (dla takiego urządzenia wtedy było to dość). Całość przeznaczona była dla majsterkowiczów - nawet zasilacz trzeba było skombinować sobie samemu, a bez przeróbek i rozszerzeń wiele się na tym zrobić nie dało. Zanim zaczniecie to urządzenie wyśmiewać: W latach 80-tych również na Zachodzie istniało wiele konstrukcji o podobnych parametrach, często do samodzielnego montażu. Jedynie prędkość procesora była tu zbyt niska, na Zachodzie takie systemy zaczynały się od 2,5 MHz (bo wolniejszych Z80 nie było).

Wersja z procesorem 1 MHz kosztowała w 1984 roku 650 marek, wersja 2 MHz z 1987 965 marek. Jeszcze raz przypominam - średnia płaca 800 marek.

Robotron Z9001, Robotron KC85/1, Robotron KC87

Komputer domowy Z9001, NRD, 1988

Był to już prawdziwy komputer domowy, a nie zestaw dla majsterkowiczów. Umieszczony był w solidnej, metalowej obudowie, miał prawie pełną klawiaturę (chociaż wąskie, marne przyciski nie były wygodne), Z80 na 2,5 MHz, 16 KB RAM i 4 porty do modułów z rozszerzeniami. Nie miał trybu graficznego, tylko semigrafikę z definiowalnymi znakami, 40x24 znaki (standard w trybie znakowym w tamtych czasach). Telewizor podłączony przez modulator wyświetlał tylko obraz czarno-biały, żeby mieć kolor trzeba było użyć wejścia RGB, nie spotykanego w NRD-owskich telewizorach. Jako pamięć masowa używany był magnetofon. Nawet BASIC musiał być załadowany z kasety albo z rozszerzenia ROMu. Dźwięku nie było. Większość wyprodukowanych urządzeń otrzymały szkoły, kluby komputerowe itp. Tak naprawdę to na tym urządzeniu też wiele się zrobić nie dało. Cena różnych wersji wynosiła od 1550 do ponad 3000 marek.

KC85/2, HC900

Komputer domowy KC85/2, NRD, 1985

Komputer domowy KC85/2 - klawiatura, NRD, 1985

W tej konstrukcji mniej wysiłku i ceny poszło w obudowę, a więcej w technikę. W miarę normalna klawiatura, tryb graficzny (320x256 punktów), dwa porty rozszerzeń, kolor, dźwięk... Dodatkowe punkty dla programistów, którzy system operacyjny tego urządzenia nazwali CAOS (czytane jak słowo chaos, skrót od Cassette Aided Operating System).

System operacyjny CAOS komputera domowego KC85/2, NRD, 1985 Źródło:www.robotrontechnik.de

Oczywiście ta linia też miała swoje wady. Wyświetlanie odbywało się wyłącznie w trybie graficznym - nie było żadnego trybu tekstowego - co w połączeniu z wolnym procesorem (od 0,975 do 1,75 MHz zależnie od wersji, dla Z80 to bardzo mało) powodowało że operacje ekranowe były nieznośnie wolne. Przescrollowanie ekranu o jedną linię odbywało się takim "wężowym" ruchem i trwało około sekundy (!). Ciekawostką jest, że modulator urządzenia dawał kolor w systemie PAL, a nie w obowiązującym w NRD SECAMie (pewnie nie zrobili go sami tylko kupili na Dalekim Wschodzie). Generowany obraz był bardzo zakłócony przesłuchami z części cyfrowej, a może były to problemy timingu dostępu do pamięci ekranu. W każdym razie obraz na telewizorze był drżący i niezbyt wyraźny. Cena urządzenia w najlepszej wersji wynosiła 4600 marek, cen tych prostszych nie znalazłem. Na tym też nie dało się wiele zrobić, a cena zbijała z nóg.

Ponieważ miałem wtedy już własne Turbo AT (a Commodorka miałem wcześniej) to opisywane urządzenia tylko z inżynierskiej ciekawości obejrzałem i przetestowałem. W sumie wszystko badziew. Do tego zauważmy, że 3000 marek NRD w 1987 roku to było po czarnorynkowym kursie około 600 marek RFN. Za tyle mogła rodzina z RFN kupić powiedzmy nowego Sinclaira ZX Spectrum (z uwzględnieniem ulgi podatkowej), dziadek emeryt mógł przywieźć tego Sinclairka do NRD (sprzęt mały, lekki, dziadek się nie przedźwigał), telewizor i magnetofon i tak musiały być. Więc za tą samą cenę można było mieć o wiele lepszy komputer, w dodatku z mnóstwem łatwo dostępnego pirackiego oprogramowania. I tak faktycznie robiono - wśród studentów było znacznie więcej komputerów Spektrum i Commodore 64 niż sprzętu NRD-owskiego. A jak ktoś nie miał rodziny w RFN i/lub dziadka emeryta? To studenci dewizowi przywozili taki sprzęt bez problemu, ja tak kupiłem swojego C64.

Jeszcze jako ciekawostka: Komputery szachowe produkcji NRD, oczywiście też na ich Z-80:

Komputer szachowy SC2, NRD, ok. 1982 Źródło:www.robotrontechnik.de

Komputer szachowy ChessMaster, NRD, 1984 Źródło:www.robotrontechnik.de

Komputer szachowy Chess Master Diamond, NRD, 1987 Źródło:www.robotrontechnik.de

Dwa ostatnie modele były sprzedawane również w sklepach na Zachodzie. Do tego ostatniego można było dokupić (widoczne na zdjęciu) moduły ROM z otwarciami i końcówkami.

W następnym odcinku - Od elektroniki nawiążę do polityki.