Gdzieś między Polską a Niemcami, a szczególnie w NRD

Telewizja edukacyjna (4): Wiedza robi Aha!

Po dłuuugiej przerwie wracam do cyklu o telewizji edukacyjnej. Dziś o programie Wissen macht Ah!

Tytuł Wissen macht Ah! jest trudny do ładnego przetłumaczenia. Chodzi o to, że dzięki wiedzy można coś zrozumieć (i powiedzieć Aha!). Łatwiejsze w tłumaczeniu jest motto programu -  Magazin der Klugscheißer czyli Magazyn przemądrzałych (po niemiecku brzmi to o wiele mocniej). Program adresowany jest do dzieci od lat 8, ma jednak bardzo dużą widownię wśród dorosłych. Według badań oglądalności każda odcinek ogląda średnio około 400.000 widzów, niektóre odcinki osiągają nawet 900.000. Nigdy bym nie pomyślał, że nieprzystosowanych społecznie nerdów jest aż tylu.

Głównym przemądrzałym jest Ralph Caspers, znany z  Die Sendung mit der Maus, gaszony w stylu Sonny & Cher przez Shary Reeves. Ralph świetnie gra (a może raczej po prostu jest sobą) aspołecznego nerda, każdy nerd z łatwością może się z nim zidentyfikować, każdy nie-nerd natychmiast go znienawidzi.

Wissen macht Ah!

Wissen macht Ah! Źródło: www.wdr.de/

Program składa się ze scenek aktorskich dowcipnie wyjaśniających różne zagadnienia z życia codziennego i świata. Scenki zapowiadane są i uzupełniane przez parę prowadzących, którzy wykorzystują gry słowne do powiązania prezentowanych filmików. Poniżej na przykład wiążą rafę koralową (po niemiecku Riff) z riffem gitarowym.

Tutaj Ralph jeszcze wcale nie jest przeszarżowany, on potrafi być dużo bardziej nerdowato wkurzający.

Program jest bardzo mocno stargetowany, jeżeli nigdy nie zanudzaliście towarzystwa wymądrzając się na jakiś specjalistyczny temat to unikajcie go. Natomiast jeżeli uwielbiacie kernelować kompile a waszą ulubioną lekturą są książki o tytułach w rodzaju Inside XXX, only for master haX0rs, to jest to coś dla was.

Program jest absolutnie nieprzetłumaczalny na inne języki, większość żartów i duża część materiałów filmowych jest oparta o gry słowne, wiele filmików wyjaśnia pochodzenie różnych powiedzeń i idiomów. Mimo wszystko pojawiły się wersje chińska i rosyjska, jednak teksty Ralpha i Shary zostały napisane całkowicie od nowa i zagrali je ludzie z odpowiednich krajów. Czyli to nie tłumaczenie tylko lokalizacja.

Dowcipy w tym programie są zazwyczaj bardzo odjechane, jeżeli ktoś lubi wyrafinowany dowcip abstrakcyjny i gry słowne może oglądać Wissen macht Ah jako kabaret, lepszy i inteligentniejszy niż większość klasycznych programów z durnymi dowcipasami.

Wissen macht Ah! można zobaczyć na ARD, w każdą sobotę o 8:05.

Strona internetowa programu: http://www.wissenmachtah.de

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Dotyczy: , ,

Kategorie:Edukacja, Telewizja

Skomentuj

Żegnaj NRD (29): Góry i doły studiowania

Studiowanie to nie tylko wykłady i ćwiczenia, są jeszcze praktyki. A było tego trochę. Od razu powiem że w chronologii mogłem trochę pokręcić, inne fakty pamiętam jakoś lepiej.

Na koniec pierwszego roku mieliśmy chyba 4 tygodnie praktyki robotniczej. Coś takiego było również w Polsce, nie wiem jednak czy istnieje do dziś. W praktyce robotniczej chodzi o to, żeby student poznał pracę w normalnym zakładzie przemysłowym na stanowisku robotniczym.

My mieliśmy praktykę w miejscowości Weida, w fabryce VEB Wetron Weida. Fabryka produkowała automatykę przemysłową, głównie różne regulatory, a w ramach produkcji artykułów konsumpcyjnych regulatory temperatury do akwarium. Zajmowaliśmy się tam wtykaniem elementów w płytki drukowane które potem szły do lutowania na fali, oraz montażem i lutowaniem elementów które nie mogły być polutowane na fali - na przykład transformatorów i złącz. Nie mogliśmy zrozumieć, dlaczego oni wszystko robią całkiem ręcznie! To wtykanie elementów w płytki robili bez żadnego wspomagania, mimo że na sali stały maszyny podstawiające pod rękę element do włożenia i podświetlające jednocześnie przy pomocy światłowodów otwory, w które element trzeba było włożyć. Znaleźliśmy nawet maszyny skonfigurowane dokładnie do płytek które montowaliśmy, nikt nie umiał przekonywająco wytłumaczyć dlaczego ich nie używają. Na sali stał też klimatyzator którego nikomu nie przychodziło do głowy włączyć, nawet w duży upał. Klimatyzator był sprawny - jakiś kierownik przyszedł kiedyś i go po prostu włączył zadając jednocześnie właśnie to pytanie: Dlaczego go nie używają?

Weida była małym (10.000) bardzo prowincjonalnym miasteczkiem bez perspektyw. Tam wszystko było stare i zaniedbane, jedynym budynkiem przy którym coś robiono był zamek, remontowany przez polskie PKZ-ety.

PKZ to Pracownie Konserwacji Zabytków - przedsiębiorstwo państwowe powołane, jak sama nazwa wskazuje, do fachowej i kompleksowej konserwacji zabytków. Była to jedna z polskich specjalności nie tylko w ramach RWPG - PKZ-ety miały bardzo dobrą renomę i prowadziły prace również wielu krajach zachodnich odnawiając wiele cennych obiektów, nierzadko zaliczanych do Listy Światowego Dziedzictwa Ludzkości UNESCO. PKZ nadal jest bardzo dobrą marką - w początku tego roku byłem na przykład w Ludwigsburgu(polecam!) i tam przewodnik też bardzo chwalił ich pracę.

Zamek w Weidzie

Zamek w Weidzie Źródło: Wikipedia Autor: Zacke82

W Weidzie nawet woda lecąca z kranu nie nadawała się do picia, również po przegotowaniu - herbata zrobiona na niej odpychała samym wyglądem. Ludzie pracujący w zakładzie byli smętni i zrezygnowani. Kierownik wydziału wypytywał mnie, jak to jest w Polsce z wyjazdami na Zachód i skarżył się, że im urzędnicy mówią po prostu "Nie" nie podając żadnego uzasadnienia. Był rok 1985 i nic jeszcze nie wskazywało że coś się może zmienić.

Potem, chyba był to pierwszy semestr drugiego roku, wszyscy chłopacy (NRD-owcy oczywiście) pojechali na parę tygodni na przeszkolenie wojskowe. Zostały dziewczyny, ausländrzy i jeden Niemiec z naszej grupy który był inwalidą - zepsuł sobie prawą rękę eksperymentując z pirotechniką.

Skoro jesteśmy przy tym: W porównaniu z Polską w NRD zwracała uwagę spora ilość inwalidów. Wtedy sądziliśmy że w NRD jest ich więcej niż w Polsce, ale raczej chodziło o to, że  w Polsce byli oni praktycznie uwięzieni w domach i rzadziej pojawiali się na ulicach.

Pamięć kasetowa

Pamięć kasetowa Źródło: www.robotrontechnik.de

W trakcie przeszkolenia wojskowego NRD-owców my mieliśmy praktykę na uczelni - ja miałem napisać program pod CP/M do manipulacji danymi z pamięci kasetowej (znaczy nagranymi na kasecie magnetofonowej) w C, inni też dostali jakieś zadania mniej więcej z branży, a Nikaraguanka o której wspominałem (między innymi w odcinku o Stasi) ponieważ niewiele umiała to miała zawieszać tabliczki ostrzegawcze na komputerach ze zdjętymi częściami obudów. Po moim programie spodziewano się czegoś w rodzaju powszechnie na uczelni używanego podobnego programu do danych na dyskietce - napisał go parę lat wcześniej jeden ze studentów, było to całkiem niezłe, ale wszystko CLI. Ja miałem już od dłuższego czasu Commodorka i moje standardy były inne. Te ich komputery miały semigrafikę, więc napisałem zgrabny program z okienkami i sensownym sterowaniem, ale w sumie nic szczególnego. Ale według ich standardów było to niesamowite osiągnięcie, wszystkim pracownikom kierunku szczęki poopadały, zaliczyli mi to jako już następny etap, Großer Beleg i rozmawiali ze mną o indywidualnym toku nauczania.

Ja nie byłem aż tak chętny do przyspieszania - ponieważ obciążenie na studiach było niskie miałem sporo czasu na rozwój indywidualny, a zawsze byłem samoukiem. W zasadzie to na zajęciach nie dowiadywałem się niczego nowego z branży informatycznej. Za to robiłem różne rzeczy w centrum obliczeniowym i na moim Commodorku i czytałem literaturę fachową przywiezioną z Polski.

W Polsce w latach 70-tych i 80-tych wydawano sporo dobrych, tłumaczonych książek informatycznych znanych autorów, na przykład w serii Biblioteka Inżynierii Oprogramowania. Mam tego do dziś dobry metr bieżący, wiele klasycznych pozycji wartościowych nadal. Potem, w końcu lat 80-tych i początku 90-tych rynek zdominowały podręczniki do kradzionych programów. A już zupełnie klinicznym przypadkiem był krajowy autor, niejaki Jan Bielecki, który sprzedawał jedną i tą samą książkę o C++ pod wieloma tytułami: "Borland C++", "Microsoft C++", "Turbo C++" itd., zdaje się że jeszcze dodawał numery wersji. (Zamiast "Hello world" pisał zawsze "Hello, I'm Jan B.")

Książki z serii Biblioteka Inżynierii Oprogramowania, PRL

Książki z serii Biblioteka Inżynierii Oprogramowania, PRL

Natomiast na uczelni z aktualną literaturą fachową było ciężko. Czasopisma zachodnie były dostępne w czytelni, ale gdy na pierwszym roku zamówiłem w bibliotece książkę pt. "Using the Unix system" to już pod koniec czwartego roku dostałem zawiadomienie, że mogę ją wypożyczyć.

W przyspieszaniu studiów nie miałem żadnego interesu - był komunizm, prywatna przedsiębiorczość prawie nie istniała, a tymczasem znowu zaczęli brać do wojska po studiach zagranicznych. Więc do czego się miałem spieszyć?

Następną praktyką był Großer Beleg (ma to jakiś polski odpowiednik?). Było to chyba w drugim semestrze trzeciego roku, mieliśmy do zrobienia już taki dość przyzwoity projekt. Ja miałem napisać zestaw procedur bibliotecznych do robienia okienek w trybie tekstowym (znowu C, tym razem Unix ale nie na K-1630 tylko na czymś opartym na klonie procesora Z-8000). Napisałem, nic trudnego, ale ponieważ byliśmy na uczelni to jeszcze kazali mi zrobić coś bardziej teoretycznego - opis formalny tego co napisałem. Sięgnąłem do swojej biblioteczki, wyciągnąłem parę świeższych pozycji i zrobiłem opis denotacyjny w notacji lambda. Oddałem opiekunowi (w Polsce to się chyba nazywa promotor?) on wyznaczył termin kiedy o tym porozmawiamy. Przyszedłem w umówionym terminie i zobaczyłem mój tekst otwarty na stronie drugiej. Promotor poprosił żebyśmy się spotkali za parę dni, bo gdy na parę minut przed spotkaniem zamierzał tekst przeczytać to padł na pierwszym wzorze (tego oczywiście nie powiedział). Za parę dni miałem już innego promotora, ale i on konsultował mój tekst z kimś kto się lepiej znał. No i na koniec zaliczyli mi Großer Beleg już za następny etap - praktykę inżynierską.

Praktyka inżynierska trwała przez cały pierwszy semestr czwartego roku, większość studentów jechała do jakiejś firmy (państwowej oczywiście, prywatnych nie było) i robiła tam jakiś projekt. Najlepszych, w tym i mnie,  uczelnia zostawiała sobie żeby robili coś na miejscu. W sumie tylko dlatego mogłem pozwolić sobie na późniejszy powrót z RFN - nie miałem regularnych zajęć, nie musiałem stawić się w zakładzie pracy, więc spóźnienie nie robiło istotnej różnicy. Miałem jakieśtam zadanie, już nawet nie pamiętam jakie. A dlaczego nie pamiętam?

Bo po powrocie z RFN dostałem strasznego doła. Jak patrzyłem na ten przestarzały miejscowy sprzęt, na te bezsensowne, nieistotne i nikomu niepotrzebne tematy, na ogólne badziewie i brak perspektyw dookoła to ręce mi natychmiast opadały. Przez cały ten semestr nie zrobiłem dokładnie nic, rzadko tylko jakąkolwiek pracę symulując. Cała uczelnia nie wytrzymywała porównania z dziadowską firmą leniwego Rumuna - po co miałem chociażby kiwnąć palcem dla wsparcia tego chłamu. Deprecha jak się patrzy - co nie? Trudno się dziwić, że NRD-owcy na codzień porównujący NRD z pokazywanym w zachodniej telewizji RFN też byli w permanentnej depresji.

Po tym zawalonym semestrze praktyki inżynierskiej miałem oczywiście trochę problemów - dziekan odbył ze mną rozmowę dyscyplinującą, ale ponieważ tak formalnie praktykę inżynierską zaliczyłem wcześniej to uznano że jestem w czasie i wszystko rozeszło się po kościach. Jak to się czasem w życiu układa.

A co robiłem przez ten cały semestr? Sprzedałem Commodorka, zorganizowałem monitor, co piątek jechałem do Erfurtu albo Suhl kupić trochę lepszego jedzenia na cały tydzień. I dużo chodziłem na piesze wycieczki. Ach sprzedałem też Zenita i kupiłem sobie NRD-owski aparat fotograficzny.

Więc to dobra okazja, żeby w następnym odcinku napisać o sprzęcie fotograficznym produkcji NRD. Odcinki o tym będą dwa, żeby Blox nie miał pretensji o długość.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Dotyczy: , , , , ,

Kategorie:DeDeeRowo, Edukacja

Skomentuj

Żegnaj NRD (10): Marksizm-Leninizm? Ekonomia Polityczna? Jak to?

Centralnym i najważniejszym przedmiotem na każdych studiach w NRD był Marksizm-Leninizm. Przedmiot ten był wykładany przez trzy lata:

  • rok Marksizmu-Leninizmu (Marksismus-Leninismus, skrót M-L)
  • rok Ekonomii Politycznej (Politische Ökonomie, skrót PolÖk)
  • rok Naukowego Socjalizmu. Ciekawe, że wcześniej zwano ten przedmiot Naukowym Komunizmem (Wissenschaftliches Kommunismus, skrót WiKo), rok przed nami spuścili z tonu. Nową nazwą niemiecką był Wissenschaftliches Sozialismus, skrót WiSo. Skrót ten był totalną porażką, bo wymawiało się go tak samo jak słowo wieso - Jak to?

Przedmiot kończył się egzaminem głównym, ustnym, i to na bardzo poważnie. Niepisana zasada mówiła, że z dyplomu można było dostać tylko o jedną ocenę wyżej niż z egzaminu głównego z marksizmu. I to nie była tylko taka teoria - kolega który z marksizmu dostał 3 (w skali od 1=max do 5=min), na obronie dyplomu usłyszał "...właściwie powinien pan dostać jedynkę, ale pan rozumie... możemy dać najwyżej dwa".

W praktyce "marksizm-leninizm" uczył nie tyle znajomości myśli Marksa i Lenina, co umiejętności zapodawania z pamięci haseł z "Małego Słownika Politycznego" (Kleines Politisches Wörterbuch). Słownik ten był podstawową pomocą naukową do zrzynania podczas egzaminów i kolokwiów. Autorzy książki zrzynali sami z siebie, można było znaleźć dokładnie takie same akapity nawet na sąsiednich stronach słownika.

Kleines Politisches Wörterbuch, NRD, 1977

Kleines Politisches Wörterbuch, NRD, 1977

Ludzie prowadzący zajęcia byli różni. Byli wśród nich inteligentni fachowcy, durni karierowicze, a nawet jeden bardzo ideowy komunista, starszy człowiek, przy tym biedak chodzący w tym samym, znoszonym lekkim płaszczu i sandałkach przez cały rok (w zimie też). Tego ostatniego było mi po prostu żal.

Na zajęciach  kazano nam czytać różne teksty Marksa i Lenina i dyskutować o nich. Dyskusja musiała jednak prowadzić do jedynie słusznych wniosków, stąd mi, nałogowemu dyskutantowi, nie sprawiała przyjemności. Właściwie to było trochę inaczej: Na początku, gdy jeszcze byłem na Gerätetechnik mieliśmy ćwiczenia z profesorem, inteligentnym i oczytanym człowiekiem, chętnym do prawdziwej dyskusji, niestety mówiłem wtedy jeszcze zbyt słabo po niemiecku żeby dyskutować na tematy filozoficzne.  Po przeniesieniu się na informatykę miałem ćwiczenia z jego córką, durną babą która potrafiła tylko egzekwować słuszne wnioski, takie jakie miała w konspekcie. Znowu na trzecim roku mieliśmy ćwiczenia z tym ideowym biedakiem (Harry miał na imię), on był od tej baby mądrzejszy, ale do profesora było mu bardzo daleko. Stąd wolałem się za bardzo nie wychylać, zwłaszcza że do egzaminu głównego było coraz bliżej. Kiedy wakacje po trzecim roku spędziłem w RFN, po powrocie miałem dużą ochotę podyskutować na poważnie z kimś z sekcji ML, ale niestety (a może i na szczęście) zajęć z nimi już nie mieliśmy.

Na egzamin (ustny, indywidualny!) z marksizmu po pierwszym roku się spóźniłem. Jak zwykle był rozkład kto o której wchodzi, byłem już ubrany i przygotowany, sala egzaminacyjna o 200 metrów, ale zostało jeszcze trochę czasu. To dla odprężenia zagrałem sobie jeszcze, raz, w River Raid. No i tak dobrze mi szło, że wyszedłem za późno i się spóźniłem. Mógł być z tego duży problem, na szczęście rozeszło się po kościach.

Dobre zdanie egzaminu głównego nie było jednak specjalnie trudne. Z odpowiednim wyprzedzeniem dostaliśmy listę chyba pięćdziesięciu tematów, z których trzy dostawało się na egzaminie i trzeba było coś o nich nawinąć. Tematy te nie były znowu aż tak odjechane, dało się na nie polać wody bez kłamstw o własnym zaangażowaniu w budowę socjalizmu czy innego lizusostwa. Moje przygotowanie do egzaminu polegało na wypisaniu sobie do każdego z pytań 2-3 zdań dla ustalenia kierunku odpowiedzi i postawieniu na nawijkę wymyślaną na poczekaniu. Na samym egzaminie starałem się możliwie mało mówić o samych tezach z pytań, a za to dawać możliwie dużo jako-tako pasujących przykładów z przyrody i techniki. Strategia zadziałała, egzaminatorzy łykali te kawałki jak gęsi kluski (bo na przyrodzie i technice się przecież nie znali), Harry z takim zadowoleniem kiwał głową że o mało nie roześmiałem się wgłos. No i dostałem dwójkę, nic już nie stało na przeszkodzie żebym z dyplomu dostał jedynkę.

Niektórzy nie potrafili wyczuć koniunktury. Jeden z profesorów, szef kierunku mikroprocesory w 1985 roku zaczął robić doktorat z marksizmu. On chyba naprawdę wierzył, że NRD będzie trwać wiecznie. Ja patrząc na ten cyrk już w tym czasie doszedłem do wniosku że to się musi zawalić. Zastanawiałem się tylko, czy zdążymy przedtem skończyć tam studia. Pomyliłem się niewiele - zjechałem do kraju w kwietniu 1989 (studia trwały 9 semestrów), NRD zawaliło się kilka miesięcy później. Natomiast ten, wydawałoby się inteligentny człowiek (był autorem kilku systemów które weszły do produkcji, na przykład TAKIEGO) pomylił się aż tak! Do tego był to czas najszybszego rozwoju techniki mikroprocesorowej, co chwilę pojawiały się nowe komputery domowe i osobiste, nowe procesory, nowe systemy operacyjne, a on postanowił akurat wtedy wypaść z branży na 3 lata. Ludzie są dziwni.

Ideologia była w NRD o wiele bardziej widoczna niż w Polsce. Więcej było haseł na ulicach, również zwróconych przeciw RFN i imperializmowi - w Polsce już w latach 70-tych takich się praktycznie nie spotykało. Odwołania do Marksa i Lenina można było spotkać na każdym kroku - nawet we wstępie do książki kucharskiej.

Książka kucharska z NRD, 1986

Książka kucharska z NRD, 1986

 

Książka kucharska z NRD (1986) - cytat z Marksa

Książka kucharska z NRD (1986) - cytat z Marksa

 

 W Polsce zideologizowane wstępy i posłowia były częste, ale w książkach kucharskich już nie (specjalnie sprawdziłem parę pozycji), a cytowanie Marksa było w latach 80-tych odbierane jako obciachowe (chociaż słowo to chyba jeszcze nie istniało). W szkołach, na uczelni, a nawet w restauracjach wisiały portrety Honeckera (w stylu od "Honecker piękny i młody" do "aktualne zdjęcie kolorowe zrobione przez profesjonalną agencję reklamową") - nie przypominam sobie portretu Gierka, Kani ani Jaruzelskiego w knajpie w Polsce a już na pewno nie było takiego w żadnej ze szkół do których chodziłem. Gdzieniegdzie (na przykład na auli) wisiał również portret premiera Williego Stopha, no to już była gruba przesada. W Polsce o wieszaniu portretu Jaroszewicza nikt by nawet nie pomyślał.

Wszyscy NRD-owscy studenci należeli przymusowo do organizacji młodzieżowej zwanej FDJ - Freie Deutsche Jugend (Wolna Młodzież Niemiecka). W każdej grupie seminaryjnej musiał być jeden grupowy przewodniczący (interesująca była wysoka nadreprezentacja rudych wśród nich). FDJ był umundurowany w intensywnie niebieskie koszule, ich żywy kolor i słoneczno żółty znaczek miały odsuwać skojarzenia z Hitlerjugend. Tak naprawdę, poza nielicznymi wyjątkami, ludzie nie byli zachwyceni całym tym cyrkiem. Marksizm był zawsze najbardziej znienawidzonym przedmiotem, zdarzały się przypadki używania koszul FDJ do pastowania podłogi i podobnych czynności (oczywiście dopiero po dostaniu dyplomu ukończenia studiów do ręki).

Nie należy mylić przynależności do FDJ ani nawet bycia grupowym przewodniczącym z byciem agentem Stasi. Tu mechanizmy były zupełnie inne, ale o tym w następnym odcinku.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Dotyczy: , ,

Kategorie:DeDeeRowo

5 komentarzy

Żegnaj NRD (9): Studiowanie, studiowanie

Od razu przyznam się, że studiowanie na uczelni w Polsce znam głównie z opowiadań. Stąd niektóre wnioski mogą być chybione, ale jednak nie sądzę aby tak było.

Wkrótce po rozpoczęciu zajęć okazało się, że większość z nas jest na nie takim kierunku jak by chciała.  Wynikało to przede wszystkim ze zbyt skąpych opisów kierunków - parę słów to trochę mało, zwłaszcza gdy są problemy z tłumaczeniem. Ja chciałem iść na komputerową technikę pomiarową, a wylądowałem na miksie mechaniki precyzyjnej z elektroniką zwanym Gerätetechnik. Cóż, Gerät to generalnie jakieś urządzenie, tłumaczenie jako przyrząd pomiarowy nie oddaje sensu oryginału. Teraz, gdy już znaliśmy strukturę uczelni i prawdziwy program wszystkich kierunków mogliśmy zacząć starać się o przeniesienie na bardziej właściwe kierunki i wydziały. Teraz moim wymarzonym kierunkiem były mikroprocesory. Napisaliśmy podania o zgodę na przeniesienie do konsulatu, konsulat zgodę tę wyraził i dostaliśmy termin na wspólną naradę w dziekanacie.

Indeks NRD-owskiej uczelni, 1984

Indeks NRD-owskiej uczelni

W dziekanacie okazało się że jest tak: Dwóch z nas chciało przenieść się na automatykę - kein Problem. Problem był w tym, że pięciu (w tym ja) chciało na mikroprocesory a trzech na informatykę techniczną, natomiast uczelnia wyrażała zgodę tylko na czterech na mikroprocesorach i czterech na informatyce. Po tym oświadczeniu dziekana zapadła cisza, wszyscy chętni na mikroprocesory chcieli wziąć na przeczekanie. Ponieważ to do niczego nie prowadziło, postanowiłem wziąć sprawy w swoje ręce. Kazałem ludziom się deklarować - trzech stanowiących zgraną paczkę stwierdziło, że oni koniecznie na mikroprocesory, czwarty, co do którego miałem poważne wątpliwości czy się tam utrzyma, bojowo zadeklarował się że on koniecznie z nimi, za każdą cenę, rękami, nogami i pazurami i tak dalej. Więc ja po krótkim namyśle stwierdziłem, że dam spokój i pójdę jednak na tą informatykę. No i wyobraźcie sobie, że była najlepsza decyzja w całym moim życiu. Natomiast człowiek który skierował mnie we właściwym kierunku, po krótkiej, burzliwej karierze na uczelni (mógłbym przytoczyć parę anegdot, ale zamilczę, bo jednak można by go zidentyfikować), wyleciał i wrócił do kraju.

Teraz wróćmy do generaliów.

Zajęcia dzieliły się, podobnie jak i na całym świecie, na wykłady (Vorlesungen), ćwiczenia (Seminarien) i laboratoria (Praktika). Na pierwszym roku większość przedmiotów była ta sama dla wszystkich kierunków, zróżnicowanie pojawiało się dopiero później. A przedmioty, jak to przedmioty: matematyka, fizyka, mechanika, materiałoznawstwo... Kilka ciekawszych opiszę.

Matematyka - jak matematyka. Profesorowie byli całkiem sensowni, uprzedzając wypadki napiszę, że jeden z nich w ostatnich wyborach do parlamentu NRD został wybrany i był drugim co do inteligencji i dowcipu posłem, jedynym który potrafił dowcipnie dyskutować z bezsprzecznie najlepszym tam Gregorem Gysim. Inny z profesorów był naprawdę dobry, na przykład na wykładzie o odwracaniu macierzy miał opracowany taki trik, że pisał na tablicy macierz 3x3 (widać było jak liczy w pamięci co ma być w kolumnach i wierszach) a po odwróceniu macierzy w środkowym wierszu wychodziła aktualna data. Miał też niezłe dowcipy: na przykład kiedyś na trzecim roku miał z nami ćwiczenia, zadał jakieś zadanie i oczekiwał na propozycje rozwiązania. Zgłosił się jeden z Niemców i coś zaproponował, na co profesor "A jak pan się nazywa?". Niemiec zbaraniał dopiero po dłuższym wypytywaniu wyjąkał (on się zawsze jąkał, a co dopiero gdy profesor pyta o nazwisko, to nie wróży nic dobrego) "Abel". Na to profesor "Also die Abelsche Vermutung ist..." ("Więc Hipoteza Abelowa jest, że..."). Dla nas, Polaków po polskim liceum mat-fiz matematyka była prosta, jakikolwiek nowy materiał pojawił się dopiero gdzieś w czwartym semestrze.

Elektronika - Prowadził ją cokolwiek szurnięty profesor o trochę słowiańsko brzmiącym nazwisku Mersiowski. Zwracał się on do sali per "Liebe Bastelfreunde" (Drodzy majsterkowicze), co mnie wkurzało - przecież mieli być z nas zawodowcy. Ponieważ nie było podręczników (i to generalnie, nie tylko na elektronice, cały materiał pochodził wyłącznie z wykładów), a Mersiowski nie chciał spowalniać wykładów czekając aż wszyscy zanotują, to rozdawał na każdym wykładzie powielone kartki z treścią wykładu i rysunkami. Treść i obrazki odpowiadały foliom wyświetlanym w trakcie wykładu. Żeby ludzie uważali, w kluczowych miejscach kartek były puste miejsca, a wykładowca we właściwym momencie oświadczał "A teraz w miejsce kropeczek pod obrazkiem, wpiszecie drodzy majsterkowicze, następujący wzór:". Kartki służyły też jako poświadczenie obecności na wszystkich wykładach. Co młodsi czytelnicy zawołają w tym momencie: "Ale głupek! Przecież wystarczyło skserować" Otóż nie:

Kserokopiarka i powielacz były w realnym socjalizmie nie zwykłym narzędziem, ale bronią porównywalną z automatyczną. Kopiarka w firmie znajdowała się z zapieczętowanym pomieszczeniu z opancerzonymi drzwiami, dostęp do niej wymagał specjalnych zezwoleń. Kopiarka mogła przecież posłużyć do kopiowania, a wiadomo co ci ludzie mogli kopiować - materiały kontrrewolucyjne, ulotki antysocjalistyczne itp. Kartki Mersiowskiego wcale nie były kopiowane na kopiarce tylko drukowane w uczelnianej drukarni, wcześniej zostały sprawdzone przez cenzurę i uzyskały zgodę na publikację. Skopiowanie paru stron przez zwykłego studenta było w tych czasach niemożliwe.

Mersiowski prowadził też laboratoria, robiąc części grup wejściówki (tak to się chyba po polsku nazywa, tam studenci nazywali je Quiz). Upierdliwy był przy tym mocno, a quiz z nim wymagał sporej odporności psychicznej. Każdy rok musiał też zaliczyć wykład na którym Mersiowski chwalił się własnoręcznie zaprojektowaną i zbudowaną wieżą Hi-Fi ze zdalnym sterowaniem (wtedy rzadko spotykanym nawet w zachodnim sprzęcie). Wszystkie pudełka miały górne ścianki z pleksi, żeby można było podziwiać ich wnętrze.

Konstruktionselemente (Elementy konstrukcji) były ogólnie znienawidzonym przedmiotem, jego nazwę przekręcano powszechnie na Kotzelemente - Elementy rzygowe. Tak naprawdę, to był to najsensowniej prowadzony przedmiot ze wszystkich - uczono tam jak naprawdę pracuje inżynier. Projektowaliśmy jakieś wyłączniki itp. korzystając z tabel i rysując rysunki techniczne. Inna sprawa że mogło to bawić mechaników, ale wśród elektroników czy informatyków faktycznie budziło odruchy wymiotne.

Sozialistische Betriebswirtschaft, skrót SBW (Ekonomia socjalistyczna) - nie różniła się wiele od współcześnie wykładanej ekonomii. Liczyliśmy koszty stałe i zmienne, jedyną różnicą były nie występujące obecnie subwencje/odpisy do i od konkretnych produktów.

Subwencje i odpisy były esencją gospodarki socjalistycznej. Od artykułów luksusowych pobierano odpisy, zbliżone nieco do aktualnie stosowanej akcyzy, ale pobierane tylko od producenta. Z tych wpływów subwencjonowano produkcję artykułów podstawowych. Z tego mechanizmu brała się struktura cen gospodarki socjalistycznej, zupełnie odwrotna niż w kapitalizmie - bardzo tania żywność i bardzo drogie telewizory. Niestety system taki może działać tylko w sytuacji gospodarki zamkniętej, stąd celnicy goniący masowy wywóz dotowanych artykułów przemysłowych głównie do Polski i utrudnienia w przywozie artykułów luksusowych z zagranicy. Ale nawet przy całkowitym zamknięciu granic taki system nie może działać wiecznie przy narzuconej absolutnej stabilności cen detalicznych - wkrótce nabywców telewizorów będzie zbyt mało żeby dało się pokryć coraz wyższe subwencje do mleka. System po prostu nie uwzględniał inflacji, wahań podaży i popytu i zawsze w jakimś stopniu istniejącej zależności od gospodarki światowej.

Wykłady prowadził profesor dobrze zintegrowany z niektórymi aspirantami z Zielonej Góry (czytaj: często razem imprezowali). Zdarzyła się pewnego razu impreza z udziałem większej ilości polskich studentów, zdarzyło się i tak, że w ramach sprzątania po imprezie profesor zmywał szklanki z dziewczyną z naszego roku. I typowe w takich wypadkach pytania: "A z którego roku pani jest?", "A to ma pani ze mną wykłady?", "A bo ja pani nigdy na wykładzie nie widziałem.". Dziewczyna na to "Bo ja z tyłu siadam". Profesor popatrzył na nią badawczo i stwierdził "Niech pani  jednak przyjdzie do mnie chociaż raz na wykład". No więc dziewczyna następnym razem poszła i zobaczyła, dlaczego jej tłumaczenie nie było wiarygodne - na auli, sali na ponad 300 osób, słuchaczy było zaledwie kilkunastu (nie żebym ja tam był). Ćwiczenia z SBW mieliśmy z elegancko ubierającym się doktorem, na ostatnich zajęciach przed egzaminem zrobił on nam szkolenie jak mamy na egzamin się ubrać. Nie trzeba było wielkiej inteligencji żeby załapać, że oceny będą za strój. Doktor na egzamin brał po cztery osoby, weszliśmy: ja (3-częściowy garnitur z dobrze dobraną koszulą i krawatem), kolega P. z Polski (2-częściowy garnitur z trochę gorzej dobraną koszulą i krawatem) i dwóch Niemców w swetrach. I rzeczywiście oceny były za strój - ja jedynka, kolega dwójka, a Niemcy po trójce.

Arbeitswissenschaften (Ergonomia) - Tu musieliśmy na wyrywki umieć projektować stanowisko pracy do pracy siedzącej lub stojącej, oraz liczyć właściwe natężenie oświetlenia w miejscu pracy. Teoria oczywiście mijała się z praktyką, bo ani jednego poprawnie zaprojektowanego stanowiska pracy na uczelni znaleźć się nie dało (przy pracy siedzącej wymagany był odpowiedni podnóżek - ktoś widział coś takiego w biurze?).

Nie mieliśmy żadnych zajęć z języka obcego (jeśli pominąć należące do kursu przygotowawczego zajęcia z niemieckiego). Niemcy uczyli się rosyjskiego, jednak znacznie poniżej poziomu naszego liceum - przychodzili do nas się pytać w razie wątpliwości.

Studenci zagraniczni byli zwolnieni z zajęć sportowych. Może i dobrze, bo po katastrofalnym WF w polskiej szkole większość z nas raczej by niemieckiego sportu nie zaliczyła.

Przedmioty branżowe na informatyce nie były na początku zbyt ambitne. Gdyby ktoś bardzo chciał, mógłby po raz pierwszy zobaczyć komputer na własne oczy dopiero na trzecim roku. Wcześniej przypominam sobie głównie taki przedmiot jak mikroprocesory (nie byłem na żadnym wykładzie ani ćwiczeniach, bo to wszystko miałem już w małym palcu wcześniej). Na koniec trzeba było zrobić projekt małego systemu, oczywiście zrobiłem go jako pierwszy (opisy robiąc po angielsku), potem ktoś poprosił mnie żeby mu krótko ten projekt pożyczyć (dlatego opisy były po angielsku - kazałem chociaż je przetłumaczyć na niemiecki). Skutek był taki, że oddałem projekt jako jeden z ostatnich, prawie cały rok miał dokładnie to samo, część z opisami po niemiecku a część po angielsku, a ja dostałem trójkę, bo sprawdzający nie miał pojęcia że to właśnie jest oryginał projektu, a wszystkie inne to kopie. Ćwiczenia z jakiegoś podobnego przedmiotu prowadziła pani doktor (zwana od wyglądu "koń, który mówi"), przekonana że procesor Z-80 ma parę rejestrów CD (dla niekumatych: pary rejestrów tego procesora to BC, DE i HL).

Ale najważniejszym przedmiotem był Marksizm-Leninizm. To w ogóle temat rzeka, poświęcę mu następny odcinek.

Do tematu studiowania i mojej tam kariery tam wrócę jeszcze w osobnym odcinku który nastąpi po odcinkach o NRD-owskiej mikroelektronice i o wyposażeniu uczelni w sprzęt komputerowy.

Czym różniło się studiowanie w NRD od studiowania w Polsce? Przede wszystkim mam wrażenie, że w NRD traktowano studentów o wiele poważniej niż w Polsce. Wiadomo, walnięci profesorowie są wszędzie, ale na przykład polskie historie z egzaminów zawsze budziły we mnie obrzydzenie. Wszystkie te opowieści o studentach czekających tłumnie na wejście, profesorach kończących egzaminowanie bo im się już nie dalej nie chciało itd., to przecież wszystko jakieś chore. I takie rzeczy słyszałem od ludzi z pokolenia moich rodziców, z mojego pokolenia, od młodszych... W NRD takich historii nie było - każdy wiedział o której wchodzi i ile to będzie trwało, egzaminatorzy wiedzieli o której mają przerwę na kawę lub obiad i tak było. Oczywiście mogło się zdarzyć, że kogoś trzeba było przemaglować trochę dłużej, ale wszyscy się starali żeby szło zgodnie z planem.

Z drugiej strony studenci w NRD mieli o wiele mniej swobody niż w Polsce. Wszystkie aspekty życia studentów były dokładnie kontrolowane, ideologiczne serwituty traktowane w Polsce czysto rytualnie i lekceważąco w NRD były wykonywane 100% na poważnie. Marksizm i inne przedmioty ideologiczne w Polsce wystarczyło odbębnić, w NRD od wyniku egzaminu głównego z marksizmu (ustny, po trzecim roku) zależała maksymalna ocena z dyplomu. Kiedy gdzieś w 1985 będąc na Politechnice w Warszawie zobaczyłem ulotkę z tekstem w rodzaju "Precz z totalitarną uczelnią" tylko śmiech pusty mnie ogarnął – ci ludzie w życiu nie widzieli prawdziwie totalitarnej uczelni.

Na Wikipedii znalazłem zdjęcie z TH Ilmenau,  na którym jest dwoje studentów z naszej grupy (dziewczyna na pierwszym planie i chłopak po prawej). Zdjęcie jest datowane na 1989, albo jest to błąd w dacie (bo laborka ze sterowania modelem windy była na trzecim roku, czyli 1986/87) albo zdjęcie jest pozowane. Zacytowany opis z archiwum państwowego jest w ogóle nieprawdziwy, bo mowa w nim jest o studentach którzy właśnie rozpoczęli studia, a styczeń 1989 to już tuż przed obroną było. To tyle o wiarygodności danych archiwalnych. Mam nadzieję, że teraz nikt mi nie będzie wyskakiwał z pretensjami że ściemniam, bo on czytał że było inaczej.

TH Ilmenau, studenci zagraniczni

TH Ilmenau, studenci zagraniczni, Źródło: Bundesarchiv, Bilr 183-1989-0117-005, Autor: Helmut Schaar

W następnym odcinku: Marksizm w praktyce

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Dotyczy: , ,

Kategorie:DeDeeRowo, Edukacja

3 komentarze

Żegnaj NRD (6): Technische Hochschule Ilmenau

Uczelnia w Ilmenau nosiła w tamtych czasach nazwę Technische Hochschule Ilmenau (THI) i statusem odpowiadała mniej więcej polskim Wyższym Szkołom Inżynierskim. Powstała w latach 50-tych i specjalizowała się w kierunkach elektryczno- elektronicznych. W latach 80-tych była stosunkowo nieduża, całość na dużej uczelni byłaby raczej dużym wydziałem. Podział uczelni odpowiadał standardom radzieckim - uczelnia dzieliła się na sekcje (Sektion), a sekcja na grupy seminaryjne (Seminargruppe). Sekcji było 5:

  • Sektion Technische und biomedizinische Kybernetik (Cybernetyka techniczna i biomedyczna) - wydział był zlepkiem kierunków takich jak informatyka techniczna, mikroprocesory, automatyka, bionika... Ciekawym pomysłem była właśnie bionika - ten kierunek był pomyślany jako medyczne zastosowania elektroniki i informatyki. Brzmiało to w tamtych czasach bardzo postępowo i przyszłościowo, jednak po zjednoczeniu okazało się, że robotę jakiej tam uczono załatwia po prostu serwis producenta sprzętu medycznego i absolwenci tego kierunku musieli się przekwalifikować.
  • Sektion Informationstechnik und Theoretische Elektrotechnik (Technika informacyjna i elektrotechnika teoretyczna) - wbrew historycznie uwarunkowanej nazwie wydział zajmował się głównie elektrotechniką, najczęściej silnoprądową.
  • Sektion Physik und Technik elektronischer Bauelemente (Fizyka i technika elementów elektronicznych) - Ten wydział zajmował się głównie technologią wytwarzania elementów półprzewodnikowych i był zorientowany na dział półprzewodników firmy VEB Robotron.
  • Sektion Gerätetechnik (Technika przyrządów) - Nie da się w zasadzie krótko przetłumaczyć tej nazwy w sposób oddający ideę wydziału. Chodziło tu z grubsza o połączenie mechaniki precyzyjnej z elektroniką, kierunek był sprofilowany na potrzeby konkretnego zakładu - VEB Carl Zeiss Jena.
  • Sektion Mathematik, Rechentechnik und ökonomische Kybernetik (Matematyka, technika obliczeniowa i cybernetyka ekonomiczna) - ta sekcja nie miała własnych studentów, była tylko "usługodawcą" dla innych sekcji, prowadząc wykłady z tych przedmiotów i zapewniając funkcjonowanie centrum obliczeniowego.
  • Sektion Marxismus-Leninismus (Marksizm-Leninizm) - Jak nazwa wskazuje. Najważniejsza sekcja na uczelni.

Kampus uczelni składał się z grupy akademików zbudowanych w różnych latach i w związku z tym reprezentujących różne standardy.

Pierwsza grupa powstała w latach 50-tych, standardem były 2-osobowe, niewielkie pokoje, łazienka i kuchnia na korytarzu.

TH Ilmenau - kampus, akademik blok A

TH Ilmenau - kampus, akademik blok A

Druga grupa (2 budynki) powstała gdzieś w końcu lat 60-tych i zawierała jednostki po dwa 3-osobowe pokoje, kuchnia i łazienka z prysznicem, wejście z korytarza. Trzecia grupa to wielkopłytowe budynki z końca lat 70-tych, w zasadzie standardowe budynki mieszkalne z klatkami schodowymi i 3-pokojowymi mieszkaniami, w takim mieszkaniu w dwóch mniejszych pokojach mieszkały po 2 osoby a w dużym pokoju 3. Oczywiście do tego przyzwoita (chociaż ślepa) kuchnia i łazienka z wanną. Standard tych ostatnich budynków był na owe czasy wysoki, w Polsce nawet nowe mieszkania rzadko były tak porządne.

TH Ilmenau - kampus, akademik blok K

TH Ilmenau - kampus, akademik blok L

Oprócz regularnych, murowanych akademików studenci byli zakwaterowani w zbudowanych niegdyś przez Budimex barakach typu "Skopje".

Nazwa typu baraku "Skopje" wywodzi się od miasta będącego dziś stolicą nie istniejącego wtedy państwa - Macedonii. Miasto to zostało w 1963 roku zniszczone przez trzęsienie ziemi. Polskie firmy w ramach pomocy humanitarnej zbudowały w tym mieście sporo baraków mieszkalnych o prostej konstrukcji zwanych od tego czasu barakami typu "Skopje". Istniały dwa warianty takiego baraku - o konstrukcji murowanej i drewnianej.

TH Ilmenau - kampus, akademik FB-1 (barak typu Skopje), NRD, 1988

TH Ilmenau - kampus, akademik FB-1 (barak typu Skopje), NRD, 1988

Barak typu "Skopje" był parterową konstrukcją z lekko spadzistym dachem, zewnętrzne ściany były murowane lub drewniane, wewnętrzne ściany działowe drewniane. Przez środek baraku wiódł korytarz, po lewej i prawej były 3-osobowe pokoje z umywalką, z przodu wspólna kuchnia (mało używana, bieganie po każdy drobiazg do pokoju było bardzo uciążliwe, wszyscy używali własnych płytek elektrycznych w pokojach), na środku długości toalety i łazienka. Wbrew pozorom mieszkanie w baraku nie było złe - na pewno lepsze niż w tych budynkach z lat 50-tych. Baraki były ciepłe, nie trzeba było biegać po schodach i, co najistotniejsze, nie było w nich karaluchów będących plagą w budynkach, zwłaszcza w tych starych, ze wspólną kuchnią na korytarzu.

Władze uczelni reagowały na słowo "Baracke" alergicznie, w oficjalnej mowie były to zawsze "Flachbauten" - "budynki niskie".

Centralnym punktem kampusu był budynek stołówki (po niemiecku Mensa, nie, nic wspólnego z IQ). Wrócę do tego jeszcze, ale oprócz stołówki w budynku znajdowały się jeszcze restauracja, bufet śniadaniowy i Bierstube (piwiarnia).

TH Ilmenau - kampus, Mensa

TH Ilmenau - kampus, Mensa

Drugim bardzo istotnym punktem był niewielki, samoobsługowy sklep spożywczy. Niewielki, ale zaopatrzenie jego było niezłe, w Polsce taki sklepik był nieosiągalnym marzeniem.

TH Ilmenau - kampus, sklep spożywczy

TH Ilmenau - kampus, sklep spożywczy

Teraz zajmijmy się budynkami stricte uczelnianymi. Akademiki położone były w dolince, natomiast budynki uczelni na najbliższej górce zwanej Ehrenberg. Były to dwa duże budynki z lat 50-tych, Helmholtzbau i Kirchhofbau.

TH Ilmenau - Helmholzbau, NRD, 1988

TH Ilmenau - Helmholtzbau, NRD, 1988

 

TH Ilmenau - Kirchhofbau, NRD, 1988

TH Ilmenau - Kirchhofbau, NRD, 1988

Oprócz tego nieduży ale dość nowoczesny budynek bioniki, oraz stalowo-szklany (ściana osłonowa), parterowy, podwójny budynek centrum obliczeniowego, kryjący zdaje się w swym wnętrzu kolejne dwa baraki typu "Skopje".

TH Ilmenau - centrum obliczeniowe uczelni, NRD, 1988

TH Ilmenau - centrum obliczeniowe uczelni, NRD, 1988

Do uczelni należały jeszcze dwa stare, XIX-wieczne budynki w mieście: Curiebau i Faradaybau.

TH Ilmenau - Curie Bau

TH Ilmenau - Curie Bau

 

TH Ilmenau - Faraday Bau

TH Ilmenau - Faraday Bau

Życie imprezowe studentów zabezpieczały trzy kluby studenckie mieszczące się w piwnicach akademików.

[mappress mapid="48"]

Dla Polaka nowy był duży udział studentów zagranicznych na uczelni. Polska była wtedy krajem bardzo jednolitym narodowościowo a przy tym biednym i zamkniętym. Obywatele krajów bloku nie za bardzo mogli do Polski przyjechać (stan wojenny skończył się dopiero rok wcześniej), może w Warszawie było inaczej, ale w Szczecinie można było najwyżej czasem spotkać odważnego Szweda który przyjechał zaimprezować. W Ilmenau studentów zagranicznych było około 1/4, w naszej grupie seminaryjnej nawet powyżej 1/3. Byli to ludzie z Europy wschodniej (Polska, Czechosłowacja, Węgry, Bułgaria), z dalekowschodnich krajów bloku (Mongolia, Wietnam, Korea Północna), innych krajów zaprzyjaźnionych (Jemen, Nikaragua, Angola, Etiopia). Było też trochę studentów dewizowych, płacących za studia i swoje utrzymanie twardą walutą. Pochodzili najczęściej z krajów arabskich (Syria, Palestyna (wiem, nie było takiego kraju, paszporty mieli jordańskie)). Jako ludzie byli różni. Europejczycy byli zazwyczaj w porządku, dostawali się na studia w większości tak jak my, po prostu zdając egzaminy. Ci z krajów mocno zideologizowanych to nierzadko były niezłe buce, oni przyjeżdżali na studia do NRD nie ze względu na swoje zdolności, ale za zasługi po linii partyjnej. Dotyczyło to zwłaszcza Koreańczyków, oni prezentowali najgorsze, stalinowskie standardy. Każdy z nich miał codziennie odkurzany i polerowany ołtarzyk z wizerunkiem Wodza i strasznie bał się, że ktoś na niego doniesie (bo wtedy powrót do kraju w trybie natychmiastowym). Sam czyhał jednak, żeby na kogoś przy pierwszej okazji donieść. Podobnie było z Nikaraguańczykami (minus ołtarzyk z wodzem). Nikaraguanka z grupy z dużym zaangażowaniem wygłaszała teksty antyamerykańskie, albo o tym że jej dziadek miał majątek ziemski, ale ona jest szczęśliwa że rewolucja mu ten majątek zabrała. Przy tym utrzymywała się na uczelni tylko dzięki współpracy ze Stasi (do tematu Stasi jeszcze wrócę, będzie o tym osobny odcinek). Studiujący w Lipsku kolega z klasy przyjaźnił się jednak z Nikaraguańczykiem będącym jakimś pociotkiem rządzącego tam Daniela Ortegi i twierdził, że był to równy gość. No ale ten nie musiał się zasługiwać żeby pojechać do NRD.

W sumie jednak te buce to był margines, większość ludzi z różnych krajów była całkiem sensowna. Co więcej z nimi wszystkimi miało się wspólny język i można było porozmawiać. W tych warunkach ujawniała się często polska ksenofobia. Serio, nie było tam większych ksenofobów niż Polacy, i to nie tylko moja obserwacja. Oczywiście nie wszyscy, ale wśród tych największych dominowali właśnie Polacy. Myślę, że był to skutek długotrwałego zamknięcia jednolitego etnicznie kraju. Oraz propagandy grającej ciągle na nastrojach narodowościowych, antyniemieckich, antyzachodnich, antysemickich i w ogóle anty. W domach pielęgnowano za to nastroje antyrosyjskie i sumie nie było chyba żadnej grupy narodowościowej, która w Polsce byłaby generalnie lubiana. Zresztą u niektórych wychodzi to do dzisiaj.

W następnym odcinku: Kurs przygotowawczy.

 

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Dotyczy: , , ,

Kategorie:DeDeeRowo, Edukacja

Skomentuj

Telewizja edukacyjna (3): Program z myszą

"Die Sendung mit der Maus" (Program z myszą) to prawdziwa instytucja. Pierwszy jego odcinek wyemitowano w 1971 roku, od tego czasu wychowało się na nim całe pokolenie. Dziś trudno byłoby znaleźć Niemca nie znającego tego programu. Ktoś taki musiałby chyba mieć ponad 60 lat, nie mieć dzieci, wnuków ani krewnych z dziećmi.

"Die Sendung mit der Maus" to półgodzinny, cotygodniowy program adresowany co prawda do dzieci przedszkolnych i szkolnych (szkoła podstawowa trwa tutaj 4 lata), ale według pomiarów oglądalności średni wiek widzów wynosi blisko 40 lat. Średnią tą wyrabiają nie tylko dziadkowie oglądający program z wnukami. Według badań najpierw dzieci oglądają ten program z rodzicami, potem w wieku 10-12 lat przestają go oglądać, a wracają do niego w wieku około 18 lat. Rodzice oglądają przez cały czas, również bez dzieci.

Cotygodniowy program z natury rzeczy musi mieć inną formułę niż programy Williy'ego. Każdy program zawiera kilka rożnych materiałów rozdzielonych krótkimi sekwencjami animowanymi z udziałem tytułowej Myszki, Słonika i Kaczki. Większość odcinków zawiera animowaną historyjkę opartą na piosence, książce lub wierszu dla dzieci oraz film animowany z serii w której produkcji brała udział telewizja WDR, np. znane i w Polsce Krecik i Baranek Shaun albo (chyba) nieznana w Polsce seria "Kapt'n Blaubär" (tytuł zawiera trudno przetłumaczalną grę słów "Blaubär" to "Niebieski miś" ale prawie tak samo wymawiane "Blaubeere" to "Jagoda"). Historyjki są adresowane do dzieci, ale zazwyczaj nie są infantylne a zawarty w nich humor jest nierzadko bardzo odjechany. Ja w każdym razie oglądam większość z nich z przyjemnością. Ale animacje to w sumie sprawa uboczna, clou programu to świetnie zrobione materiały o technice, nauce, przyrodzie, historii, języku...

Trzonem zespołu realizującego program są trzy osoby:

Armnin Maiwald

Armnin Maiwald Źródło: Wikipedia Autor: Ruecki

Armin Maiwald - był jednym z pomysłodawców programu i pracuje w nim od początku do dziś. Ma charakterystyczny głos i równie charakterystyczny, dowcipny sposób narracji. Jego dowcip działa również w tekście pisanym i nadaje się do tłumaczenia. Armin bierze udział oraz czyta komentarz głównie do scenek na temat nauki, techniki i historii.

Christoph Biemann

Christoph Biemann Źródło: www.pressesau.de

Christoph Biemann - był najpierw reżyserem audycji, potem zaczął również w niej występować. Nie ma on "gadanego" i w związku z tym w swoich scenkach się nie odzywa, komentarz z offu czyta ktoś inny. Bierze udział w scenkach z życia codziennego, gra zawsze niezręcznego i niezbyt rozgarniętego człowieka w średnim wieku robiącego wszystko nie tak jak trzeba, dzieciom się to podoba, mi nie za bardzo.

Ralph Caspers

Ralph Caspers Źródło: www.internet-abc.de

Ralph Caspers - jest zdecydowanie młodszy, typ mądrali w okularach, bardzo ekspresyjny, jak dla mnie nieco przeszarżowany. Występuje rzadziej niż Armin i Christoph, ale ma na przykład swój cykl podróżniczy.

Typowy materiał pokazuje proces produkcji czegoś, zazwyczaj trzeba się domyśleć czego. Zwykle jest to bardzo solidny kawałek dokumentacji, każdy etap produkcji jest dokładnie pokazany i wyjaśniony, to czego z przyczyn technicznych nie widać jest prezentowane na modelach. Do tego zabawny (ale przy tym bardzo rzeczowy) komentarz Armina. Na przykład program o produkcji samolotu Airbus A321 to dobra godzina materiału netto (dostępne na DVD), jako inżynier obejrzałem z jeszcze większym zainteresowaniem niż moje dziecko. Amerykańskie programy dla dorosłych na takie tematy puszczane na Discovery czy podobnych kanałach się po prostu nie umywają. Tu przykład:

Inny typ materiału to wyjaśnianie zjawisk fizycznych, chemicznych, biologicznych itp. Zawsze robią model poglądowy, komentuje Armin. I nie mogą się pomylić - pewien czas temu odpowiadali na pytanie dziecka dlaczego taka taśma używana do zdobienia bukietów kwiatów zwija się po przejechaniu nożyczkami z jednej strony. Zwrócili się z tym pytaniem do jakiegoś instytutu, ktoś z pracowników naukowych udzielił im odpowiedzi, zrobili model, zrealizowali i wyemitowali program. I wtedy się zaczęło - z kilkunastu (sic! - to się nazywa oglądalność) innych instytutów dostali listy od naukowców że wyjaśnienie jest złe. Cóż było robić - trzeba było zrobić nowy model i nowy materiał. Przykład:

Oprócz tego mamy scenki historyczne i językowe. Tu najczęściej występuje Armin.

Christoph występuje w scenka z życia codziennego - dotyczących np.: żywności, leczenia, mediów itp.

Co pewien czas zespół realizuje naprawdę spektakularny i zostający w pamięci kawałek, na przykład koledzy z pracy kiedyś spontanicznie zaczęli wspominać akcję z przepiłowaniem prawdziwego samochodu na pół wzdłuż, żeby lewa połówka skręciła w lewo a prawa w prawo. Pokazano to podobno dobre kilkanaście lat temu.

Program doczekał się kilku spin-offów:

  • "Die Sendung mit dem Elefanten" (Program ze słoniem) - Podobna koncepcja tylko adresowana do dzieci w wieku 3-6 lat. Poruszane tematy są prostsze i prościej przedstawione.
  • "Kochen mit der Maus" (Gotowanie z myszą) - Dokładnie to, co mówi tytuł.
  • "Bibliothek der Sachgeschichten" (Biblioteka przyrody i techniki) - W programie puszczane są po kolei alfabetycznie filmiki Armina, już bez piosenek, wierszy, filmów animowanych itd.

Wydawana jest cała masa książek do programu, od kolorowanek dla dzieci do bardzo rzeczowych książek dla 12-14 latków pisanych stylem Armina (często przez niego samego jako autora lub współautora). Wiele z tych książek dostępne jest jako audiobook. Bibliothek der Sachgeschichten dostępna jest jako seria na DVD. Myszkę i Słonika można kupić jako pluszową maskotkę w niemal każdym sklepie z zabawkami, wizerunki ich umieszczane są na wszelkich artykułach szkolnych, ubraniach, butach, zabawkach itd.

Myszka i słonik (Die Sendung mit der Maus), Erfurt, Niemcy

Myszka i słonik (Die Sendung mit der Maus), Erfurt, Niemcy

Dwa razy w roku zespół realizuje wielki quiz-show na żywo z udziałem mnóstwa znanych ludzi, emitowany w prime-time i bardzo popularny.

Nowy odcinek Myszy można zobaczyć w każdą niedzielę na KiKa o 11:30, oraz na ARD o tej samej porze (chyba  że koliduje z jakimś sportem, wtedy wcześniej).

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Dotyczy: , ,

Kategorie:Telewizja

Komentarze: (1)

Telewizja edukacyjna (2): Jeszcze o Willim

Willi to nie tylko Willi Will's Wissen - ma on jeszcze parę innych programów.

  • "Gute Frage - nächste Frage" ("Dobre pytanie, proszę o następne")

To pięciominutowe "zapchajdziury", w których Willi odpowiada na pytania nadesłane przez dzieci. Pytania typu "Co to jest X?" albo "Dlaczego Y jest Z?". Odpowiedzi są dowcipne i zabawne, ale w sumie to nic nadzwyczajnego. I oczywiście po przetłumaczeniu i zdubbingowaniu wyszłoby beznadziejnie.

  • "Willi's VIPs" (VIPy Willego)

Koncepcja programu jest podobna do Willi Will's Wissen, tyle że tu Willi rozmawia ze znanymi ludźmi lub o nich. Niektórzy z tych ludzi są znani na całym świecie (np. Hans-Dietrich Genscher, Reinhold Messner, Anne Frank, cesarz Wilhelm II, Albert Schweitzer) inni są znani głównie w Niemczech (np.: Frank Bsirske - szef największego niemieckiego związku zawodowego ver.di, Amelie Fried - dziennikarka walcząca z neofaszystami, Gloria Prinzessin von Thurn und Taxis - księżniczka). Rozmowy są interesujące, ale dotyczą głównie historii Niemiec i spraw lokalnych.

  • "Willis Quiz Quark Club"

To jest teleturniej dla dzieci, jeszcze nie oglądałem więc trudno mi coś o nim powiedzieć.

 

 Niedawno Willi nakręcił swój pierwszy film pełnometrażowy "Willi und die Wunder dieser Welt" (Willi i cuda tego świata). Jest to coś w rodzaju fabularyzowanego reportażu. Fabuła jest zdecydowanie pretekstowa: Willi obiecuje zaprzyjaźnionej staruszce (z zamiłowania podróżniczce), że przywiezie jej garść piasku z konkretnego miejsca na Saharze. Po drodze na Saharę zawadza o Australię, Kanadę i Tokio. Po powrocie rozsypuje przywieziony piasek na grobie staruszki, która tymczasem zmarła. Wszyscy uczestnicy filmu - uczestnicy, bo aktora nie ma tam ani jednego - występują pod własnymi nazwiskami i grają siebie, nawet staruszka umiera naprawdę a jej grób jest autentyczny.

Nie jest to oczywiście wielkie dzieło kinematografii, ale da się obejrzeć, a w kategorii "film podróżniczy dla dzieci" jest całkiem niezłe. Jest tam Przygoda (dzieci oczywiście nie zauważają że kontrolowana i reżyserowana), egzotyczna przyroda, inne kultury... Ten film bez problemu zniósłby tłumaczenie i dubbing, jedyny moment z lokalnymi odniesieniami to gdy Willi w Tokio gra i śpiewa piosenkę z czołówki "Willi Will's Wissen" razem z podobno bardzo popularnym w Japonii zespołem "Maywa Denki" grającym na zrobotyzowanych instrumentach.

Film widziałem na pokazie przedpremierowym. Willi po pokazie odpowiadał na pytania dzieci i muszę przyznać że jego sposób bycia widoczny w jego programach to nie jest gra aktorska ani recytowanie kwestii ze scenariusza. Tak samo naturalnie i dowcipnie odpowiada na pytania zadawane na żywo.

W dzisiejszych czasach z każdego programu o dużej oglądalności trzeba wyciągnąć maksymalną kasę. Z Willi Will's Wissen też. Stąd mamy w sklepach:

  • Serię książek dla dzieci. W książkach na zdjęciach jest, i owszem, Willi, ale teksty pisali inni autorzy próbując naśladować jego styl. I sorry, ale to nie działa. Myślę, że gdyby nawet pisał to sam Willi też by nie działało - język pisany ma zupełnie inne wymagania niż mówiony i w ten sposób pisane książki są całkiem przeciętne. I to jest najlepsze potwierdzenie mojej tezy o nieprzetłumaczalności programów Williego na inne języki - skoro już przeniesienie na inne medium nie działa...
  • Serię gier edukacyjnych na CD. Parę widziałem. CD zawiera video jednego odcinka plus trochę dodatkowych informacji, quizy ze zdobytych wiadomości i gry. Poziom gier jest różny, ale generalnie może być. Gry nie mają nic wspólnego z Willym, a są po prostu związane tematycznie z odcinkiem.
  • Czasopisma, słuchowiska i zestawy do eksperymentowania - nie oglądałem, nie słuchałem więc się nie wypowiem.
  • No i oczywiście DVD z różnymi odcinkami.
-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Dotyczy: , ,

Kategorie:Edukacja, Telewizja

Skomentuj

Telewizja edukacyjna (1): Willi Chce Wiedzieć

Wszyscy przecież wiedzą: Telewizja niemiecka to mnóstwo filmów, szlagiery, skąpo ubrane panie, a czasem nawet trochę erotyki, Może i tak jest - takich rzeczy akurat nie oglądam. Tak właściwie to oglądam prawie wyłącznie programy edukacyjne, również te dla dzieci (wicie, rozumicie, moje dziecko ma 8 lat). I jakem inżynier: jeżeli polskie dzieci mają czegoś zazdrościć niemieckim, to właśnie tego. Telewizja publiczna ma z czego finansować podobne programy (każdy telewizor to 17,98 EUR miesięcznie!) i naprawdę je finansuje. Najlepszym z tych programów jest Willi Will's Wissen (Willi chce wiedzieć).

Koncepcja programu jest prosta: Młody reporter zapoznaje się z jakimś tematem, zawodem, dziedziną życia towarzysząc komuś zajmującemu się tym i zadając mu pytania. Brzmi niezbyt oryginalnie, prawda? Bo i nie w oryginalności tego programu jest jego siła. Największym atutem jest osobowość Williego. Willy jest sympatycznym, inteligentnym i dowcipnym młodym człowiekiem (no, powiedzmy że ta młodość jest relatywna, może na tyle nie wygląda ale 37 lat mu stuknęło), z którym chętnie by się pogadało albo na przykład pojechało na wycieczkę. W programie zwraca się do wszystkich (no, może prawie wszystkich) po imieniu i brzmi to bardzo naturalnie. Podobnie naturalne i niewysilone są jego żarty.

Willi nakręcił już 159 odcinków Willi Will's Wissen. Spektrum poruszanych tematów jest bardzo szerokie. Willi poznaje zawody (strażak, policjant, rolnik, wynalazca, przedsiębiorca...), zwierzęta (koty, psy, ptaki, owady...), cykl produkcyjny (sól, węgiel, prąd, żywność, samochód...), medycynę (oko, zęby...), historię (Rzymianie, Wikingowie, rycerze...), nie boi się też bardzo trudnych tematów jak na przykład starość, upośledzenie umysłowe i fizyczne, otyłość, klasztor, więzienie, bezdomność, śmierć...

Najlepszym odcinkiem jaki widziałem był właśnie ten o śmierci i umieraniu. Wyobrażacie sobie program dla dzieci od 7 lat na ten temat? On zrobił to tak: Najpierw towarzyszył grabarzowi przy kopaniu grobu, potem wraz z nim oglądał przygotowane do pogrzebu zwłoki, dalej wziął udział w pogrzebie, a na stypie porozmawiał z rodziną zmarłego. Następnie rozmawiał na ten temat z pastorem. Ciekawe że akurat z pastorem, mimo że sam Willi deklaruje się jako katolik (co ma zupełnie inne znaczenie i ciężar gatunkowy niż w Polsce - muszę kiedyś strzelić o tym notkę) a nawet przez dwa lata studiował teologię katolicką a później na studiach pedagogicznych m.in. katechetykę katolicką. Pastor wypowiedział się bardzo rozsądnie, nie ex-cathedra że jest niebo i piekło i już, tylko że ludzie wierzą, że istnieje coś po śmierci. Na koniec Willi porozmawiał z ponad 90-letnim staruszkiem o lęku przed śmiercią. (Video niestety zginęło z youtuba, szanse że znowu się pojawi są małe)

Odcinek robi naprawdę duże wrażenie, w wielu miejscach jest wzruszający ale nie przygnębiający ani nie spłycający tematu. Po prostu rewelacyjnie zrobiony - został też uhonorowany paroma nagrodami za twórczość telewizyjną.

Drugim świetnym odcinkiem był ten o bezdomnych. Willi oczywiście rozmawiał z bezdomnymi z Monachium, odwiedzał z nimi przytułki i miejsca gdzie bezdomnym pomagają. A nawet poszedł spać razem z nimi do parku. W listopadzie. Mrozik był. Może nie jestem na bieżąco z polską telewizją, ale nie jestem w stanie sobie wyobrazić polskiego reportera telewizji dla dzieci idącego spać z bezdomnymi do parku i to w listopadzie. Ale to jeszcze nie koniec - ekipa zdjęciowa zostawiła ich o około 22:00, o 1:30 Willi ocknął się z krwawiącą raną tłuczoną głowy. To był autentyczny napad, Williemu przypadkiem dostało się najbardziej (wszyscy śpiący byli całkowicie schowani w śpiworach). Sprawców po pewnym czasie złapała policja. Rozmowy o tym zdarzeniu dodają odcinkowi jeszcze więcej głębi.

 I ten odcinek robi duże wrażenie. Willi nie potępia bezdomnych, przedstawia po prostu ich smutne historie i uwrażliwia widzów na ich trudne życie. Odcinek również został nagrodzony paroma nagrodami.

Willi Will's Wissen - Bezdomni

Willi Will's Wissen - Bezdomni Źródło: www.megaherz.de

Czy polskie dzieci będą mogły zobaczyć Williego w telewizji? Myślę że nie. Zdubbingowany Willi straci co najmniej połowę swojego uroku, a tłumaczenie zgubi większość żartów.

Listę odcinków Willi Will's Wissen (po niemiecku) można zobaczyć tutaj.

W telewizji niemieckiej Willi Will's Wissen można obejrzeć:

  • Na ARD: W każdą sobotę, między 10:03 a 10:30
  • Na KiKa: W każdą sobotę między 19:25 a 19:50 i w każdą niedzielę między 8:00 a 8:25

Jeszcze krótka informacja biograficzna: Willi nazywa się naprawdę Helmar Willi Weitzel i urodził się w 1972 roku w Marburgu (Hesja). Studiował teologię katolicką, po czterech semestrach doszedł do wniosku że woli pracę z dziećmi. Zrezygnował z teologii i rozpoczął nowe studia pedagogiczne (katechetyka, język niemiecki, geografia, wychowanie fizyczne) i jednocześnie podjął praktykę w telewizji bawarskiej (Bayerischer Rundfunk). Jego programy są realizowane właśnie dla telewizji bawarskiej przez spółkę produkcyjną megaherz film und fernsehen.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Dotyczy: , ,

Kategorie:Edukacja, Telewizja

Skomentuj