Galileo Mystery to zupełnie inny program niż Galileo. Nie jest to magazyn ciekawostek, każdy z programów Galileo Mystery poświęcony jest jednemu zagadnieniu. Jak sam tytuł wskazuje są to niewyjaśnione sprawy, zazwyczaj dotyczące historii. Na przykład "Mary Celeste", Papieżyca Joanna, Robin Hood, czy Apollo Hoax, ale również inne typu życie po życiu.

Logo Galileo Mystery Żródło: www.brezelbruder.de

Galileo Mystery często puszczane jest po jakimś filmie, z którym związane jest tematycznie. Na przykład po filmie o Robin Hoodzie leci Galileo Mystery na ten temat.

Program prowadzi Aiman Abdallah, moderacja ma zazwyczaj dwa warianty. W jednym wspólnie z jakimś "naukowcem" analizują dane, materiały historyczne itp, w drugim Aiman moderuje "spór" dwóch "naukowców" prezentujących różne zdania na dany temat. (cudzysłowy wyjaśnię dalej).

Całość jest oczywiście wyreżyserowana według scenariusza, a argumenty stron ilustrowane materiałami filmowymi lub doświadczeniami. I tutaj pierwsze zastrzeżenie - materiały często nie są własne, tylko pochodzą z innych źródeł, zwłaszcza amerykańskich. Zespół Galileo Mystery tnie po prostu zakupiony program na kawałki i dodaję swoją teatralną moderację. Zdarzyło już mi się widzieć program źródłowy na innym kanale.

A teraz drugie, istotniejsze zastrzeżenie. Program robi wrażenie rzetelnego poszukiwania prawdy lub rzetelnego sporu uczonych, jednak tak naprawdę to jest robiony pod tezę i słabo zresearchowany. Argumenty są często bez sensu albo całkiem pseudonaukowe, wątpliwe wnioski nie skontrowane przez adwersarza, efektowne doświadczenia nie udowadniają tak naprawdę nic. Stąd właśnie te cudzysłowy przy "naukowcach" i "sporze" - nie bardzo rozumiem jak uczciwy naukowiec może brać w tym udział.

Oczywiście są odcinki lepsze i gorsze. Na przykład o Apollo Hoax (odcinek 15 - Waren wir wirklich auf dem Mond?) nie było się do czego przyczepić. Odcinek o krasnoludkach i sierotce Marysi (chyba odcinek 11? - Das Mädchen aus dem Moor) też był do przyjęcia - bardzo możliwe że wskazane wydarzenia historyczne faktycznie były źródłem tej baśni. Odcinek o papieżycy (nie znajduję na liście w Wiki) był w miarę rzetelny, walnęli dopiero na końcu pozostawiając argument o tym krześle z dziurą bez odpowiedzi. Ale na przykład "dowody" na życie  po życiu (odcinek 22 - Wie sieht das Jenseits aus?) były bardzo naciągane (chociaż rozumowanie efektowne i zrobiło na mnie wrażenie).

EDIT: Coraz trudniej o tubkę do wklejenia, starsze giną z youtuba, może taki, o powtórnych narodzinach:

EDIT2: Już w ogóle nic z sensem nie ma na youtubie, więc nic nie wklejam

Wydaje mi się że ich problem polega przede wszystkim na tym, że chcą za wszelką cenę "rozwiązać" zagadkę. Musi być na 100%, bez wątpienia rozwiązanie i to jeszcze atrakcyjne dla widza. Oczywiście jest to w wielu wypadkach nie do pogodzenia z uczciwym przedstawieniem sprawy, sądzę że scenarzysta nie robi porządnego researchu żeby móc potem w miarę spokojnie spojrzeć w lustro.

Więc Galileo Mystery odradzam, zwłaszcza widzom mniej oczytanym. A już pod żadnym pozorem nie pokazywać tego dzieciom! Zbyt łatwo dać się uwieść "naukowości" tego programu, zbyt łatwo uwierzyć w serwowane bzdury i przekonywająco podane "dowody". A jak już ktoś obejrzy, to natychmiast potem marsz do komputera i przeczytać o tym w innych źródłach. Chociażby w Wikipedii, to już wystarczy do skontrowania większości głupot które walnęli, albo manipulacji które zrobili.

Jak dotąd powstało 67 odcinków Galileo Mystery, listę ich można znaleźć na Wikipedii.

Galileo Mystery można zobaczyć na Pro7 zazwyczaj w piątek po wieczornym filmie.

Dziś o programie pokazywanym na prywatnym kanale Pro7 - Galileo. Podobno Galileo jest też w innych krajach, również w Polsce.

Galileo to około godzinny (brutto, trzeba odjąć reklamy - to przecież telewizja prywatna) program puszczany sześć razy w tygodniu między 19:10 a 20:15 na Pro7.

Logo Galileo Źródło: Wikipedia

Program ten na pierwszy rzut oka jest całkiem fajny i ciekawy. Dynamicznie zrobiony, z efektami, nie takie nudziarstwo jak Quarks&Co.  Ale po bliższym przyjrzeniu się nie wygląda to już tak różowo.

Materiały puszczane w Galileo często się powtarzają, jednak trudno zarzucać to programowi puszczanemu sześć razy w tygodniu. Nikt przecież nie jest w stanie obejrzeć tego codziennie, nie sposób naprodukować tyle, żeby bez powtórzeń starczyło. Więc powtórki są do przyjęcia. Chociaż jak się ogląda to samo po raz dziesiąty, tym razem jako jedno z "15 największych X" w trzecim powtórzeniu to szlag widza trafia.

Jednym z istotnych punktów programu są materiały o wytwarzaniu różnych rzeczy. Najczęściej jest to żywność, a w szczególności słodycze. Ile można oglądać o czekoladkach firm X, Y, Z i Ż, o ciasteczkach firm M, N, O, P itd. A przed świętami to w ogóle niedobrze się robi od nadmiaru słodyczy na ekranie. W dodatku te materiały są wyraźnie reklamowe - nie ma najmniejszego problemu z ustaleniem marki pokazywanej żywności, a wszystko jest przedstawiane jako super, jak gdzieś są dodawane na przykład konserwanty to mówią że teraz składnik będący tajemnicą producenta i nie ma o tym słowa co to jest.

Merytorycznie też jest różnie - zdarzają im się takie teksty, że tylko facepalm. (Księżyc jako planeta, kompas pokazuje północ bo tam duże złoża żelaza, silnik turbośmigłowy jest według nich tłokowy itp.)

Wiele pokazywanych eksperymentów i materiałów nie wnosi wiele albo jest po prostu durna. Na przykład: Na trasie kibiców piłkarskich zaparkujemy samochód obwieszony gadżetami wrogiej drużyny i sfilmujemy co się stanie. Albo zrobimy test wytrzymałości materaca łóżka wodnego przepędzając po nim słonia i spuszczając na niego (materac, nie słonia) samochód. To z materacem to było wyraźnie zapłacone przez jakiegoś producenta, a podobnych materiałów jest tam sporo. Krytyka producentów nie występuje tam w ogóle - bo przecież macierzysta firma żyje z nich jako z reklamodawców.

Oczywiście nie wszystko jest w Galileo złe. Sporo materiałów jest interesujące, wartościowe i zabawne, trzeba tylko pamiętać o ich ewentualnej jednostronności i nie wierzyć w nie bezkrytycznie.

Zabawne są zwłaszcza materiały z niejakim Jumbo Schreinerem, który odwiedza różne miejsca z ekstremalnym jedzeniem. Jumbo ma (jak samo imię wskazuje) znaczne rozmiary i spożywa naprawdę duże porcje. Przy tym ma całkiem niezły, sarkastyczny i autoironiczny dowcip. Jumbo robi też swoje programy (chyba niecykliczne), na przykład niedawno widziałem taki w którym pomagał fachowcom w przygotowywaniu potraw z różnych epok w odpowiednio do epoki wyposażonych kuchniach (po trzy: obiad klasy niskiej, średniej i wyższej), potem je konsumował i opowiadał wrażenia.

Jumbo Schreiner Źródło:

Podsumowując: Galileo trudno uznać za program edukacyjny z prawdziwego zdarzenia. To raczej taka pop-edukacja, program rozrywkowy ze średnio wiarygodnymi ciekawostkami. Polecam najwyżej warunkowo, a w ogóle odradzam pokazywanie go dzieciom (chyba że z odpowiednio krytycznym komentarzem i zmianą kanału przy co głupszych materiałach).

Program na początku prowadził Aiman Abdallah, moderator pochodzenia egipskiego po informatyce w Berlinie, potem przeszedł do Galileo Mystery.

Aiman Abdallah Źródło: www.monstersandcritics.de

Zastąpił go Daniel Aminati, pół Ghańczyk (pisałem już, że program popularno naukowy musi prowadzić ktoś nie wyglądający na Niemca)

Daniel Aminati Źródło: www.monstersandcritics.de

a potem Stefan Gödde (ten jest Niemcem, ale też na niego za bardzo nie wygląda). Obaj nie mają wykształcenia ścisłego. Już od dłuższego czasu nie oglądałem Galileo, ale zdaje się że Aiman Abdallah tam wrócił.

Stefan Gödde Żródło: www.stefangoedde.de

Strona programu TUTAJ

W następnym odcinku: Galileo Mystery

Space night nie jest programem edukacyjnym sensu stricto, ale nie powstrzymam się żeby go w tym cyklu nie omówić.

Space night to nazwa programu lecącego na BR i BR-alpha między zakończeniem regularnego programu wieczorem, a jego początkiem następnego dnia.

Puszczane jest tam kilka typów audycji. Jednym z nich są filmy zrobione przez kamerę promu kosmicznego na niskiej orbicie, nazywa się to Earthviews. Po prostu przez 60 do 110 minut leci przesuwająca się pod spodem Ziemia. Naśmiewałem się z czegoś podobnego robionego przez kolej, ale te tutaj mogę oglądać (pewnie jako Cmos das Brot).

Innym typem są zdjęcia z jakiegoś budzącego się miasta (Die Erde erwacht). To mnie nudzi, ale pewnie chleby w innych gatunkach mogą być zainteresowane.

Dalej mamy coś takiego jak Space Art. Są to obrazy o tematyce kosmicznej wraz z muzyką.

Jeszcze innym typem są opowieści i dyskusje naukowców, głównie profesora astrofizyki Haralda Lescha. Tego akurat jeszcze nie oglądałem, podobno dobre, muszę nadrobić.

Jest tego jeszcze trochę, omówienie można znaleźć na Wikipedii.

Najciekawsze są jednak trzy filmy puszczane w nocy: są to trzy części montażu materiałów z amerykańskiego programu księżycowego pod nazwą Space Cowboys (Mercury, Gemini i Apollo). Materiały zmontowane są chronologicznie, bez komentarza słownego, tylko z planszami z podstawowymi informacjami (nazwa, data, kto leciał, czas trwania, co istotnego się zdarzyło) przed każdym z lotów. Za podkład służy muzyka z odpowiedniego roku. Zdjęcia są często ogólnie znane, ale wiele z nich jest  rzadko widywana. Całość jest świetnie, dynamicznie zmontowana a muzyka bardzo dobrze dobrana, również pod względem tekstów. Przykłady? Podczas przygotowań do lotu Apollo 14 leci Free - "All Right Now", albo przy ostatnim locie Rolling Stones - "You Can't Always Get What You Want".

Na filmie: Fragment Space Cowboys: Apollo o misji Apollo 13.

Na filmach tych widać błyskawiczny rozwój techniki, na przykład na początku liczą na suwakach logarytmicznych, programy do komputerów wstukują na przełącznikach w kodzie maszynowym, terminale są dalekopisowe. Potem stopniowo pojawiają się terminale ekranowe, pamięci taśmowe, dyskowe itd. Podobnie jest z muzyką - zaczyna się od The Shadows a dochodzi do Hendrixa, Deep Purple i Rolling Stones.

Brak komentarza powoduje, że żeby zrozumieć co się dzieje na ekranie trzeba cokolwiek o temacie wiedzieć. Jest tam na przykład moment kiedy w locie Gemini 8 Armstrong błyskawicznie podejmuje decyzję o przerwaniu misji bo kapsuła zaczyna się szybko obracać - załapałem że to właśnie to dopiero po kilkunastu obejrzeniach filmu.

Najlepszym fragmentem jest sekwencja startu rakiety Saturn V w locie Apollo 11 pod Nazareth - "This Flight Tonight". Zmontowane są obrazy z wielu kamer, cześć z nich w zwolnionym tempie, od odpalenia silników do zejścia rakiety z wyrzutni trwa prawie trzy minuty. Mogę oglądać ten kawałek nawet dziesięć razy po rząd, to współgranie wszystkich systemów plus "startowa" muzyka to prawdziwa poezja dla inżynierów.

Szczerze polecam zwłaszcza filmy z cyklu Space Cowboys. Jednak ich zobaczenie jest dość trudne. Trudno przecież siedzieć przed telewizorem tak głęboko w nocy (albo wstawać tak wcześnie - czwarta-piąta nad ranem) - trzeba to sobie nagrać. Ale nagranie jest problemem niebanalnym. Godziny rozpoczęcia tych programów nie są podawane, znana jest tylko kolejność poszczególnych audycji w konkretnym dniu tygodnia i czasy ich trwania. Można to znaleźć w sieci i w telegazecie (strona 371 i podstrony ale dostępne również w sieci). Dokładną godzinę rozpoczęcia trzeba sobie wyliczyć znając godzinę zakończenia regularnego programu i sumując czasy wcześniejszych audycji. Do tego Space Cowboys lecą najczęściej na koniec i nie zawsze zawsze zdążą się skończyć zanim rozpocznie się program poranny (czasem nawet nie zdążą się zacząć). Wtedy trzeba liczyć na to, że w następnym tygodniu się załapią. Do tego ramówka tygodniowa zmienia się co miesiąc, bywa że w danym miesiącu tych filmów nie ma i trzeba czekać do następnego. Tak więc nagrywanie wymaga cierpliwości i umiejętności. Ale warto.

Ścieżkę dźwiękową z programów Space night można kupić jako CD, było tego już dwanaście płyt z różnymi gatunkami muzycznymi. Same Space night jest kultowe dla niemieckiej sceny muzyki rave.

Dawno nie było nic o telewizji edukacyjnej, może by jednak do tematu wrócić. Większość wartościowych programów dla dzieci i młodzieży już omówiłem, ale edukacja jest nie tylko dla dzieci. W niemieckiej telewizji jest też wiele dobrych programów popularnonaukowych dla dorosłych.

Najlepszym z takich programów jest Quarks & Co produkowany przez WDR i prowadzony przez Rangę Yogeshwara

Ranga Yogeshwar Źródło: Wikipedia

Ranga Yogeshwar jest obywatelem Luksemburga a pochodzi z Indii. Studiował i uzyskał w Niemczech dyplom z fizyki doświadczalnej, specjalność "Fizyka doświadczalna cząstek elementarnych i astrofizyka". Jego ojciec był inżynierem, matka historykiem sztuki a dziadek bibliotekarzem. Brat bliźniak Rangi również jest fizykiem. Ranga wkrótce po studiach zaczął robić w popularyzacji współpracując z wydawnictwami, radiem i telewizją. Przez ostatnie ponad 20 lat prowadził i współprowadził wiele programów popularnonaukowych (między innymi Kopfball w poprzedniej mutacji), a od 1993 prowadzi cotygodniowy program według własnego pomysłu - właśnie Quarks & Co.

Prywatnie Ranga ma w swoim domu własne obserwatorium astronomiczne.

Obserwatorium Rangi Yogeshwara Źródło:

Obserwatorium Rangi Yogeshwara Źródło:

 Ma też swój asteroid (nr 20522), znaczy odkrywca tego asteroidu zaproponował przyjętą przez Międzynarodową Unię Astronomiczną nazwę Yogeshwar.

Quarks & Co można zobaczyć co tydzień na WDR, we wtorki między 21:00 a 21:45, powtórzenie w sobotę o 12:00. Program jest stosunkowo długi - bo aż 45 minut i nie jest przerywany reklamami - to przecież telewizja publiczna. Każdy odcinek poświęcony jest jednemu tematowi i naświetla go z różnych stron. Sam Yogeshwar często, podobnie jak Erik z pur+, robi za kaskadera poddając się doświadczeniom, ale to Erik ściągnął wiele z koncepcji Rangi, a nie odwrotnie.

Materiały pokazywane przez Rangę są naprawdę rzetelne i poważne, widać że moderator ma pojęcie o tym, o czym mówi. Nie ma tu epatowania tanimi efektami, jak w wielu innych programach, zwłaszcza realizowanych przez telewizje prywatne. Tu jest Nauka, poziom jest wyważony, na tyle wysoki żeby program był wartościowy, ale bez przesady żeby niefachowcy nie odpadli. Szczerze polecam, jeżeli macie czas tylko na jeden program tego typu, to powinien to być właśnie ten.

Yogeshwar otrzymał całą masę nagród za popularyzację nauki, włącznie tytułem doktora honoris causa uniwersytetu w Wuppertalu. TUTAJ link do prywatnej strony Rangi Yogeshwara, a TUTAJ strona samego programu.

Jeszcze ciekawostka: Chyba właśnie od Rangi Yogeshwara zaczęła się w telewizji niemieckiej moda, żeby program popularnonaukowy prowadził ktoś, po kim od razu widać że nie jest Niemcem (patrz na przykład Galileo na ProSieben).

Dawno nie było nic o telewizji, a jeszcze jest sporo do opowiedzenia. Dziś o kolejnym programie dla dzieci i młodzieży w wieku od 6 do 12 lat - pur+.

Pur+ jest prowadzony przez młodego reportera Erica Mayera, określającego siebie jako Stuntman des Wissens (kaskader wiedzy).

Eric Mayer Źródło: www.tivi.de

Andreas Korn Źródło: www.tivi.de

Wcześniej program prowadził Andreas Korn, ale mnie przynajmniej denerwował on już samym wyglądem, a głosem, sposobem mówienia i zachowaniem to już w ogóle. Eric jest znacznie sympatyczniejszy.

Każdy odcinek poświęcony jest jednemu tematowi. Eric przedstawia temat i robi odpowiednie eksperymenty, te trudniejsze albo bardziej niebezpieczne robi sam. Na przykład skacze do przerębla i próbuje sam się z niego wydostać, obywa się bez snu tak długo jak się da, je przez cały dzień tylko słodycze itp. Próbuje też po krótkim treningu rapować freestylowo albo grać na gitarze z zespołem rockowym. Inne eksperymenty, na przykład co do wpływu muzyki na uczenie się, albo wpływu nastroju na chęć do pomocy innym prowadzone są z udziałem dzieci.

Interesująca jest strona plastyczna programu - Eric występuje na całkowicie białym tle a używane sprzęty są intensywnie pomarańczowe. Pomarańczowy przenośny telewizor jest znakiem rozpoznawczym pur+.

pur+ lokuje się pomiędzy klasycznym programem dla dzieci w stylu Willi Will's Wissen, a programem popularnonaukowym dla dorosłych w stylu Quarks & Co (dojdę to niego jeszcze w następnych notkach cyklu). Prowadzący naświetla jakieś zagadnienie z wielu stron, poruszane są tematy interesujące dzieci szkolne i młodzież gimnazjalną, na przykład rozwiązywanie sporów, uczenie się, a nawet zagadnienia tak trudne jak upijanie się do nieprzytomności (Koma-Saufen). Całość jest interesująca i dla dzieci i dla dorosłych, Eric nie jest może tak dowcipny jak Willi, ale też ma swój urok.

Strona internetowa programu jest niestety 100% we flashu i nie daje się z niej zalinkować żadnych filmików do umieszczenia w notce - zainteresowani muszą zajrzeć sami. Jest tam sporo do oglądania.

http://www.tivi.de/fernsehen/purplus/start/index.html

Zakończenie programu to uwielbiana przez dzieci część satyryczna - Das Letzte (mniej więcej Najgorsze). Bohaterami tej części są pluszowy miś Gilbärt, pluszowy koń Pferdinand i lalka Babsi. Bohaterowie rozmawiają i prezentują filmiki typu X rzeczy których nie należy robić gdy Y, czy X najgorszych/najlepszych Y. Dowcipy są raczej analne, ale w sam raz na poziomie grupy docelowej. W każdym odcinku jest też skecz z cyklu Darth Vader privat (tytuł mówi wszystko), i te są często niezłe. Dzieci znają te teksty na pamięć i przerzucają się nimi na przerwach w szkole.

pur+ można obejrzeć na ZDF w każdą sobotę o 9:00 a powtórzenie tego odcinka na KiKa w niedzielę o 19:25.